Verbondenheid is hét middel tegen secularisatie

Hans Schaeffer schrijft in de Reformatie [1] over ‘God en mens als bondgenoten’. Hij gaat in dit artikel in op ds. Wildschut [2] die stelt dat het kernprobleem van de secularisatie concreet wordt in het feit dat in veel opzichten in het kerkelijke leven binnen de GKv niet langer God in het middelpunt staat, maar de mens. Het gaat in dit artikel over “zorgen over de kerk, zorgen over de levenshouding van kerkleden die schijnbaar moeiteloos kernwaarden van onze cultuur als vrijheid, zelfontplooiing, en geluk overnemen.”

Hoe moeten we dit tij keren? Volgens Schaeffer niet door ons erop te richten, dat wij als kerkleden in toenemende mate seculariseren. Het basisidee achter secularisatie is kortweg: God en mens zijn concurrenten. “De secularisatie is gebaseerd op een dilemma: God of de mens (…) en dan wordt het dus ‘de mens centraal’.” Vatbaar voor cultuurinvloeden zijn wij al sinds de zondeval en dat is dus niet het kernprobleem van deze tijd. Een oplossing is ook niet het tegenovergestelde: God en Zijn eer centraal. “’God centraal’ is op zich onvoldoende om de mensen van nu te overtuigen, (…). Niet omdat ze niet waar is, integendeel. (…) Maar deze notie overtuigt niet omdat ze het secularisatiedilemma overneemt en bevestigt.” Ook aan deze oplossing ligt de vooronderstelling ten grondslag dat God en mens concurrenten zijn, en dat binnen die concurrentie dan natuurlijk God de boventoon moet voeren.

Maar wat is dan de oplossing? Volgens Schaeffer overstijgt God zelf het secularisatiedilemma. Het is bij Hem niet òf God òf de mens, maar God en mens samen. “God en mens als bondgenoten. Met Hem blijkt de mens méér tot ontplooiing te komen dan wanneer hij zichzelf centraal zet.” “Kinderen van God zijn even vatbaar voor namaakgoden (AG: o.a. invloeden vanuit de cultuur) als niet-christenen. Er bestaat geen Bijbels gefundeerde belofte dat de gereformeerde kerken (vrijgemaakt) van deze realiteit worden uitgesloten en dat onze kerken dus niet mensmiddelpuntig zouden zijn.” Het gaat er om dat de namaakgoden ontmaskerd worden. We moeten ons bewust worden dat God geen concurrentie tussen Hem en ons wil, maar ons tot bondgenoten wil maken.

[1] De Reformatie – nummer 31 – jaargang 85 – 10 september 2010.
[2] Afscheiding? Over oproepen om zich van de GKv af te scheiden. Bijdrage aan een bezinning op de situatie in de GKv.

Reacties

  1. Hoi Arjan,

    Ik heb dat artikel van Schaeffer ook gelezen. En eerlijk gezegd kan ik hem niet zo goed volgen. Ik voor mij zie niet dat 'God en zijn eer centraal' uitgaat van hetzelfde principe als secularisatie: dat God en mens concurrenten zijn.
    Verder: Schaeffer zal het misschien zo niet bedoelen, maar als hij spreekt over God en mens als bondgenoten (en dat naast of tegenover 'God en zijn eer centraal') komt dat op mij teveel over alsof God en mens gelijkwaardige partners zijn; dan wordt het iets als 'samen centraal'.

    Ik ben van mening dat er juist géén concurrentie bestaat (om dat woord maar even te gebruiken) tussen 'God en zijn eer centraal' en 'God en mens samen'. John Piper vergelijkt onze verhouding tot God met ons zonnestelsel. Daarin kan er maar één de zon zijn. Er kan maar één middelpunt zijn. Dat is dan ook het voorwerp met het meeste 'gewicht'.
    Maar wij mogen de planeten zijn die rondom God draaien. Daarin is er dus sprake van 'samen' in de juiste verhouding en van één Iemand centraal. En juist dan is alles op elkaar afgestemd en wordt alles in de juiste banen geleid, en bloeit het leven op.

    Groet, Corné

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Hoi Corné,

    Vanuit secularisatieperspectief wordt er in de tegenstelling ‘God of de mens’ gekozen voor de mens. Als er bijvoorbeeld in de kerk gekozen wordt voor ‘God centraal’, zit daar dezelfde tegenstelling, dezelfde eenzijdigheid achter. Het is God of de mens, en de keuze valt dan op God. Beide benaderingen hanteren een tegenstelling (secularisatiedilemma) tussen God en de mens.

    Schaeffer voert juist een pleidooi om niet van deze tegenstelling uit te gaan maar van het verbond tussen God en mensen. Vanzelfsprekend zijn God en de mens als bondgenoten geen gelijkwaardige (verbonds)partners. Het woord ‘bondgenoten’ impliceert niet per definitie dat er sprake zou zijn van gelijkwaardigheid. Zoals geschreven is het niet zo dat ‘God centraal’ onjuist is, “maar deze notie overtuigt niet omdat ze het secularisatiedilemma overneemt en bevestigt”. Schaeffer geeft aan dat de Bijbel radicaler is: het gaat om God én mensen. Dat past ook heel mooi in het door jou genoemde beeld van Piper. Een zonnestel met alleen een zon (‘God centraal’) is geen zonnestelsel. Het zonnestelsel bestaat uit de zon (God) én planeten (mensen). In dat zonnestelsel (verbond) neemt de zon (God) wel een unieke positie in ten opzichte van de planeten (mensen).

    Hartelijke groet,
    Arjan

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Ik heb ook iemand eens horen uitleggen:
    als ik naar God ga, mij klein voor Hem maak, Hem aanbid en zeg "God het gaat helemaal om U",
    dan buigt God zich naar mij en zegt "Mijn lieve kind, het gaat Mij helemaal om jou!"

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Hoi Arjan,

    Bedankt voor je reactie. Ik denk dat mijn moeite met het artikel van Schaeffer is dat hij teveel een tegenstelling oproept tussen 'God en zijn eer centraal' en 'God en mens samen'. Dat gebeurt als hij stelt dat 'God en mens als bondgenoten' radicaler is dan 'God en zijn eer centraal'.
    We moeten aan beide vasthouden, maar het begint en het eindigt bij God. Uiteindelijk geldt: 'Want uit Hem en door Hem en tot Hem zijn alle dingen: Hem zij de heerlijkheid tot in eeuwigheid! Amen' (Rom 11:36). En in dat alles is er voor de mens een onuitsprekelijke vreugde, die eeuwig duurt. Piper zou zeggen: 'You get the joy, God gets the glory'.

    In Christus verbonden,
    Corné

    BeantwoordenVerwijderen

Een reactie posten

Veel gelezen berichten

Vergeving is goed, maar verzoening is beter

Bevrijd van jezelf

De GKv moet verder met één predikant minder