De sleutel tot het emotionele ligt in het rationele

Kees Roest schreef het boekje ‘Niets moet, alles mag –Praktische handleiding voor gezond denken en zelfvertrouwen’. In het boekje besteedt Roest aandacht aan de vraag: ‘Waar hebben wij het vaak moeilijk mee?’ ‘(…) met het accepteren van onszelf zoals wij zijn, het accepteren van anderen zoals ze zijn en het accepteren van de omstandigheden zoals deze zich aandienen.’

Deze blog (en het boekje van Roest) sluit daarmee mooi aan op mijn vorige blog ‘Een grote God en een grote ik’. In die blog schreef ik o.a. over het klein en minderwaardig denken over jezelf. Het onderstrepen van je aanvaard-, geaccepteerd- en geliefd-zijn is één ding, maar de grote vraag is hoe je dat je toe kan eigenen. Ook kan er sprake zijn van psychische obstakels, ‘denkfouten’, ongezonde moetens, etc. Het hameren op het aambeeld van aanvaard-zijn is dan ontoereikend.

Om zicht te krijgen waarom wij dit zo moeilijk vinden, moeten we ons volgens Roest verdiepen in de mechanismen die een dergelijke onevenwichtigheid in stand houden. Het boekje baseert zich daarvoor op de Rationeel Emotieve Therapie (RET). Een therapie waarin de verandering van denkpatronen en gedrag centraal staat. Het hoofdprincipe van de RET-aanpak is: “Het zijn niet de gebeurtenissen die bepalen hoe we ons voelen (en wat we vervolgens doen), maar onze opvattingen over de gebeurtenissen.” Anders gezegd: “’Het zijn niet de problemen zélf, die ons zoveel last bezorgen, maar de manier waarop we tegen deze problemen aankijken.’” ‘In precies dezelfde situatie zal de één anders reageren dan de ander, omdat de één anders dénkt dan de ander.’

Volgens Roest zit juist in wat wij denken de bron van veel spanning, stress en onzekerheid. Daarnaast kijken wij door een bepaalde bril naar de gebeurtenissen. De glazen van die bril zijn zomaar gekleurd door ‘denkfouten’. In het boekje beschrijft hij een aantal veel voorkomende denkfouten, zoals zwart-witdenken. Ook zijn alle irrationele, ongezonde manieren van denken terug te voeren op drie kern-moetens: Ik moet perfect zijn. Iedereen moet mij aardig vinden en respecteren. Alles moet mij meezitten. Dit zijn ongezonde moetens. Roest schrijft dat het niet de omstandigheden zelf zijn die voor onze emotionele problemen zorgen, maar dat het ons denken, onze kijk op de werkelijkheid, onze denkfouten, onze ongezonde moetens zijn die voor allerlei spanning in onszelf zorgen.

De RET-methode wil dat wij onze gedachten (over die gebeurtenissen of omstandigheden) ter discussie stellen. Dat wij van onze gedachten nagaan of deze gezond, logisch, helpend zijn (‘rationeel’). Als een gedachte niet rationeel is, moet deze vervangen worden door een gedachte die dat wel is. ‘De RET is niet bedoeld om je te laten zien dat je bepaalde dingen anders hád kunnen doen, maar dat je die dingen anders kúnt doen. Het gaat erom de ongezonde, destructieve emoties te vervangen door gezonde, helpende emoties. De sleutel daartoe is datgene wat je dénkt. De sleutel tot het emotionele ligt in het rationele. Wie met de RET aan de slag gaat, ontdekt (…) al snel welke denkpatronen zorgen voor negatieve spanning, faalangst en een gebrek aan zelfvertrouwen.’