Eindelijk thuis: vergelijken, boosheid en afstandelijkheid

“Veroordeling bevat altijd een element van zelfrechtvaardiging en van afstandelijkheid ten opzichte van degene die we veroordelen. En in zelfrechtvaardiging zit altijd een element van vergelijking (…).” “Veroordeling bestaat meestal voor een groot deel uit minachting (…).” “Wat we zien gebeuren bij boosheid, is dat het bijna altijd leidt tot veroordeling (…).” Allemaal zinnen uit het boek ‘Gods geheime plan’ van Dallas Willard. Het gaat mij hier vooral om de aspecten ‘afstandelijkheid’, ‘vergelijking’, ‘boosheid’ en ‘minachting’ (ik heb deze aspecten in deze blog steeds cursief weergegeven). Aspecten die alles te maken hebben met ‘veroordelen’.

Henri Nouwen schrijft in zijn boek ‘Eindelijk thuis’ ook over deze aspecten en kleurt ze als het ware in vanuit de gelijkenis van de verloren zoon. “De vreugde bij de terugkeer van de jongste zoon betekent geenszins dat de oudste zoon minder geliefd of minder gewaardeerd zou zijn. De vader heeft geen lievelingskind. Hij vergelijkt de twee zonen niet.” Henri schrijft dan over zichzelf: “Ik moet niet gaan vergelijken. Ik moet elke vorm van rivaliteit of wedijver loslaten en mij overgeven aan de liefde van de Vader.”

Henri vraagt in zijn boek aandacht voor de boosheid van de oudste zoon. De woorden van de oudste zoon (Lucas 15 : 28 – 30) liegen er niet om. “Zijn boosheid belet hem nu om deze terugkerende losbol te aanvaarden als zijn broer.” Hij veroordeeld zijn jongste broer. Zijn woorden spreken van afstandelijkheid. Henri schrijft dat de oudste zoon zich distantieert van zowel zijn broer als zijn vader. Afstandelijkheid, distantie staat haaks op verbondenheid. “Echte gemeenschap is onmogelijk geworden.” Wat een drama!

In ‘deel III – de vader’ van zijn boek zegt Henri het volgende: “Veel verdriet en vreugde in mijn leven vloeien rechtstreeks voort uit mijn drang om me voortdurend met anderen te vergelijken wat meestal of zelfs altijd nutteloos is en leidt tot een enorme verspilling van tijd en energie. Onze God, (…), vergelijkt niet. Nooit.” “Het vereist een innerlijke ommekeer om open te staan voor een denkwijze die boven ieder vergelijken verheven is. Toch is dit Gods manier van denken.”

“Dit is de kern van het evangelie. We worden opgeroepen elkaar op dezelfde wijze lief te hebben als God ons liefheeft. Wij worden opgeroepen om elkaar lief te hebben met dezelfde onzelfzuchtige, zoekende liefde die ons in Rembrandts afbeelding van de vader tegemoet komt. Een levensstijl van wedijveren en vergelijken biedt geen ruimte aan het mededogen waartoe wij worden opgeroepen. Waarachtig mededogen vertoont geen enkel spoor van wedijver.”