Het huwelijk: als jij en ik wij worden (1)

‘Als jij en ik wij worden’ is een boek van Hans Groeneboer. De titel geeft al aan dat het boek over het huwelijk gaat. In het boek gaat Hans dieper in op de huwelijksrelatie en behandeld hij vragen als: Wat is een huwelijksrelatie? Wat maakt deze relatie uniek? Wat zijn gezonde voorwaarden? Wat mag je wel en wat mag je niet van elkaar verwachten?

Veel mensen beginnen hun huwelijk met hooggespannen verwachtingen. Goede en terechte verwachtingen, maar ook met verwachtingen die in de praktijk onhaalbaar zijn. Die niet deugen, niet juist zijn. Verwachtingen zoals: We mogen geen ruzie maken of conflicten aangaan. We moeten zoveel mogelijk samen doen. We moeten altijd alles van elkaar weten. Hooggespannen verwachtingen kunnen dan onhaalbare idealen worden, die uiteindelijk kunnen uitmonden in onverschilligheid.

De geschiedenis van het eerste huwelijk van Adam en Eva gebruikt Hans om allerlei basisprincipes van het huwelijk te beschrijven. Deze basisprincipes vormen de inhoud van zijn boek. Het zijn grondregels in de relatie, die gerespecteerd dienen te worden en waarop beiden aanspraakbaar zijn. (1) Ieder mens is een unieke persoonlijkheid. (2) Ieder mens is autonoom. (3) Ieder mens heeft een eigen verantwoordelijkheid. Deze drie basisprincipes vormen een relationele grondwet.

Hans schrijft over het huwelijk en loyaliteit. Loyaliteit is een wetmatigheid. ‘Het is een wet die staat voor de zorg, trouw en toewijding aan elkaar.’ We kennen verschillende loyaliteitsvormen. ‘Deze verschillende loyaliteiten bepalen in hoge mate ons gedrag en laten ons voortdurend nadenken over de voorrangsregels in ons leven.’ Deze loyaliteiten kunnen zomaar botsen met elkaar.

In het boek bekijkt Hans het huwelijk ook vanuit de systeemtheorie. ‘Het systeem in een huwelijksrelatie wordt in de basis gevormd door de behoeften van beide partners. De één mist iets wat de ander heeft en ongemerkt ga je elkaar daarin aanvullen.’ In het boek beschrijft Hans een aantal relatiethema’s. ‘Deze thema’s omschrijven de inhoud van de relatie en de positie van beide personen.’ In het systeem zijn er twee posities: een bovenpositie (initiatief nemend, actief, bepalend of dominant) en een onderpositie (volgzaam, conformerend, afwachtend of passief). ‘Mensen kiezen onbewust de relatiepositie die bij hen past.’

Ook het thema ‘kinderen in het huwelijk’ krijgt aandacht in het boek. Volgens Hans ontstaan veel problemen in een huwelijk vanuit een verstoorde zorgbalans. Zo kunnen kinderen zo aan het geven zijn geweest (als kind), dat ze in hun eigen volwassen leven geen relaties meer aan kunnen gaan. Ze hebben al hun energie geïnvesteerd in de vorige generatie. Of kinderen worden gedwongen een onmogelijke keuze te maken tussen de vader en de moeder. Ook kunnen kinderen nooit een vriend of vriendin worden van hun vader of moeder. ‘Dat klinkt als gelijkwaardig. Een ouder-kindrelatie moet niet symmetrisch zijn.’

Een ander hoofdstuk gaat over communicatie. ‘Communicatie is de vaardigheid die ons kan helpen om op een gepaste wijze met conflicten om te gaan.’ Conflicten horen bij een relatie. Veel conflicten komen voort uit de verschillen die niet begrepen worden. Het positieve van een conflict is, dat het de verschillen tussen partners duidelijk maakt. Andere oorzaken van conflicten is het feit dat mensen niet onder woorden kunnen brengen wat ze voelen of denken. Of dat mensen niet willen dat hun partner is zoals hij of zij is. Of “Word zoals ik ben, anders voel ik mij niet veilig.” ‘Veel conflicten in partnerrelaties worden veroorzaakt door het veroordelen en beschuldigen van elkaar, wat voortkomt uit het denken in goed en fout.’