Arjan's blog

Ik las afgelopen weekend in het Nederlands Dagblad het artikel Er is een revolutie van liefde nodig . Een artikel geschreven door Samuel Lee vanwege zijn afscheid als Theoloog des Vaderlands. ‘In een open brief blikt hij terug op acht thema’s die hem het afgelopen jaar bezighielden.’ De brief is ook gepubliceerd op zijn website . Eén van de thema’s is vrijheid . Hij schrijft: ‘Maar wat is vrijheid eigenlijk en wat doen we ermee? Vrijheid is niet: alles kunnen doen of zeggen wat je maar wilt. Vrijheid begint altijd met afspraken maken met God, met jezelf en je medemens, over hoe je samenleeft met elkaar binnen bepaalde grenzen. Die afspraken houden in dat je elkaar respecteert en hooghoudt. Mens-zijn houdt in: je mag alles, maar er is een grens.’ (…) ‘Zonde is dus het schenden van de vrijheid. Het verbreekt je harmonie met God, met jezelf en je medemens.’ Lee schrijft dus over begrensde vrijheid .   Samuel Lee noemt vervolgens een preek die Jezus hield (Lucas 4 : 16 – 19). ‘Jezus zegt

Wat Loonstra schrijft over twee op elkaar botsende denkstructuren doet mij denken aan Edith Eger en haar boek Het geschenk . Zij schrijft in haar boek het volgende: ‘Onze manier van denken veranderen, verandert niet alleen onze relatie, maar ook onze opvattingen, de manier waarop we de wereld zien en ervaren.’ Misschien mag ik het zo met andere woorden zeggen: Door onze manier van denken (=denkwijze) te veranderen, verandert ons mensbeeld en ons wereldbeeld. Maar hoe moeten we onze manier van denken veranderen? Eger schrijft hierover in het hoofdstuk over de gevangenis van starheid . Wij kunnen ons denkwijze veranderen door in onze kracht te gaan staan. Door sterker te worden: je leven in eigen hand te nemen. Door omstandigheden niet te benaderen met starheid maar met flexibiliteit. En ‘flexibiliteit is kracht’ volgens Eger. Door te ontdekken (je bewust te worden) dat de waarheid en de wereld veelal complexer is dan oorspronkelijk gedacht. Die bewustwording verandert je denkwijze. En

Op de blog van Bert Loonstra is te lezen hoe hij een discussie heeft met C.P. de Boer. Nu gaat het mij hier niet om de inhoud van deze discussie maar om de conclusie die Loonstra aan het eind van zijn laatste van de drie blogs trekt: “Want of iets duidelijk overkomt, heeft niet alleen te maken met helder formuleren, het heeft er ook mee te  maken of de ontvanger in staat is de denkstructuur van de spreker te begrijpen. Het probleem met dit soort discussies is, dat twee denkstructuren op elkaar botsen, en dat de een de woorden van de ander opvat binnen de kaders van zijn eigen denkstructuur.“  Loonstra geeft vervolgens één, versimpeld, voorbeeld van wat er gebeurt. “Iemands denken (A) wordt bijvoorbeeld sterk bepaald door een ‘als – dan’ structuur, maar die van een ander (B) door een ‘enerzijds – anderzijds’ structuur.” Anders gezegd: Loonstra kijkt op metaniveau naar de discussie en geeft aan dat het op dat niveau mis gaat. De mismatch op dit meta- of onderliggende niveau leidt tot e

Naast de twee in mijn vorige blog genoemde thema’s (kiezen en vrijheid) is er nog een derde thema in het boek Het geschenk (Edith Eger) te ontdekken: jezelf of anders gezegd je Zelf . Dit blijkt al direct uit de inleiding. Daar schrijft Eger over drie wegwijzers die je op weg helpen op je reis naar vrijheid. Één van die drie wegwijzers is jezelf: ‘Het draait erom dat jij een echte versie van jezelf wordt; (…).’ ‘De uiteindelijke sleutel tot vrijheid is dat je blijft werken aan wie je echt bent.’ Maar ook op tal van andere plaatsen in het boek vind je dit derde thema terug.   Vooral dit derde thema ( je Zelf ) doet mij denken aan het begrip zijnsloyaliteit zoals Nagy dat gebruikt in zijn contextuele theorie. Zijnsloyaliteit is verbonden met de contextuele begrippen zelfvalidatie en zelfafbakening . Zijnsloyaliteit is m.i. een veel ‘rijker’ begrip dan autonomie.   In Tussen mensen (Nuyts & Sels) worden beide begrippen uitgelegd: zelfvalidatie beschrijft het proces ‘waarbi

Ik las ergens deze omschrijving van het begrip autonomie : ‘Autonomie betekent dat mensen zelfstandig keuzes kunnen maken en zelf de vrijheid hebben hun leven in te richten zoals zij dat willen.’ Dat deed mij beseffen hoe zeer Het geschenk van Edith Eger over autonomie gaat. Het woord autonomie vind je niet terug in het boek. Daar waar autonomie voor staat wel. Kiezen en vrijheid zijn belangrijke thema’s in het genoemde boek.   Niet zo verwonderlijk omdat Eger over haar therapeutische aanpak o.a. het volgende in het boek zegt: ‘Ik (AG: Eger) noem het keuze therapie, omdat vrijheid in wezen betekent dat je kunt kiezen . Hoewel lijden onvermijdelijk en universeel is, kunnen we altijd kiezen hoe we erop reageren. Ik probeer bij mijn cliënten de kracht om te kiezen te benadrukken en te benutten, zodat dat leidt tot een positieve verandering in hun leven.’ Het lezen van Het geschenk maakt mij duidelijk hoe veelomvattend en radicaal autonomie is. Hieronder een aantal citaten u

Eger schrijft in haar boek Het geschenk over haar cliënt Joy. Die had ‘jaren na haar scheiding vastgezeten in de gevangenis van starheid’. ‘Ze zat vast in een denkwijze van tegenstellingen: goed/slecht, juist/verkeer, slachtoffer/dader.’ Dit raakte mij omdat het mij doet denken aan wat ik eerder schreef over de paradox en over scheidingsdenken en samenhangdenken (Philip Troost).   Eger schrijft verder: ‘Omdat ze alles in zulke sterke en absolute termen zag, stond er altijd veel op het spel: alles of niets, leven of dood; er zat niets tussenin. Dit zorgde ervoor dat elke ruzie, zelfs een klein meningsverschil, gevaarlijk aanvoelde. Omdat er in haar denkwijze geen ruimte was voor nuance of complexiteit, kon Joy het niet verdragen als iemand het met haar oneens was.’ 'Ze hadden net zo goed naar me kunnen wijzen en zeggen: "Je bent dik, je bent lelijk, je bent waardeloos", zei ze.'  Daarmee raakt een meningsverschil aan de identiteit van iemand die in de gevangenis v

Edith Eger dankt haar bekendheid vooral aan haar boek De keuze . Nu is haar tweede boek verschenen: het geschenk . Het boek kreeg als ondertitel  12 lessen die je leven kunnen redden mee. Volgens Eger hebben veel mensen haar gevraagd om ‘een praktische handleiding’ over hoe zij haar leven heeft aangepast en hoe zij is genezen. En wat Eger als therapeut met haar cliënten heeft gedaan. ‘ Het geschenk is die handleiding.’   Eger schrijft over haar boek: ik heb ‘in mijn werk ontdekt dat er een aantal veelvoorkomende mentale gevangenissen zijn die bijdragen aan ons lijden. Dit boek is een praktische handleiding om vast te stellen wat die mentale gevangenissen zijn en welke middelen we nodig hebben om onszelf eruit te bevrijden’. Ze beschrijft in 12 hoofdstukken de volgende gevangenissen: de gevangenis van de slachtofferrol; vermijding (van gevoelens); verwaarlozing (van jezelf); geheimen; schuld en schaamte; onverwerkt verdriet; starheid; wrok; verlammende angst; veroordelen; hopelooshe

Inleiding Ik schreef al eerder over een interview met Edith Eger in de Volkskrant. Het interview levert mij veel stof tot nadenken aan of vraagt naar mijn aandacht. Één van die ‘triggers’ is de volgende vraag/opmerking en antwoord (van Edith). “ Uw zus Magda viel in Auschwitz van haar geloof .” Edith antwoord dan: “‘Ik (AG: Magda) kan niet geloven in een God die dit allemaal laat gebeuren’, zei ze.” Edith ziet dat anders, viel niet van haar geloof: “Ik voelde dat God daar bij me was. Het is niet God die mijn ouders en zo veel anderen heeft vermoord, hè, het waren mensen. Voor mij is God liefde.” Bijzonder! Twee zussen allebei opgegroeid in hetzelfde gezin van herkomst, allebei de gruwelijkheden van Auschwitz meegemaakt en overleeft. De ene (Magda) zegt haar geloof in God vaarwel naar aanleiding van haar ervaringen in Auschwitz en de ander blijft geloven in haar God en zegt over Hem ondanks Auschwitz: God is liefde. De stilte van God – Reinier Sonneveld Ook Reinier Sonneveld bes

Inleiding Ik schreef al eerder over een interview met Edith Eger in de Volkskrant. Het interview levert mij veel stof tot nadenken op of vraagt mijn aandacht. Één van die ‘triggers’ is de volgende vraag/opmerking en antwoord (van Edith). “ Uw zus Magda viel in Auschwitz van haar geloof .” Edith antwoord dan: “‘Ik (AG: Magda) kan niet geloven in een God die dit allemaal laat gebeuren’, zei ze.” Edith ziet dat anders, viel niet van haar geloof: “Ik voelde dat God daar bij me was. Het is niet God die mijn ouders en zo veel anderen heeft vermoord, hè, het waren mensen. Voor mij is God liefde.” Bijzonder! Twee zussen allebei opgegroeid in hetzelfde gezin van herkomst, allebei de gruwelijkheden van Auschwitz meegemaakt en overleeft. De ene (Magda) zegt haar geloof in God vaarwel naar aanleiding van haar ervaringen in Auschwitz. De ander blijft geloven in haar God en zegt over Hem ondanks Auschwitz: God is liefde. Niet zonder hoop - Tomáš Halík Ook Halík staat in zijn boek Niet zonder

Inleiding Ik schreef al eerder over een  interview met Edith Eger in de Volkskrant. Het interview levert mij veel stof tot nadenken op of vraagt mijn aandacht. Één van die ‘triggers’ is de volgende vraag/opmerking en antwoord (van Edith). “ Uw zus Magda viel in Auschwitz van haar geloof .” Edith antwoord dan: “‘Ik (AG: Magda) kan niet geloven in een God die dit allemaal laat gebeuren’, zei ze.” Edith ziet dat anders, viel niet van haar geloof: “Ik voelde dat God daar bij me was. Het is niet God die mijn ouders en zo veel anderen heeft vermoord, hè, het waren mensen. Voor mij is God liefde.” Bijzonder! Twee zussen allebei opgegroeid in hetzelfde gezin van herkomst, allebei de gruwelijkheden van Auschwitz meegemaakt en overleeft. De ene (Magda) zegt haar geloof in God vaarwel naar aanleiding van haar ervaringen in Auschwitz. De ander blijft geloven in haar God en zegt over Hem ondanks Auschwitz: God is liefde. In alle Redelijkheid – Tim Keller Het door Magda gebruikte argument,

In mijn vorige blog schreef ik over het boek De zin van het leven . De schrijver heeft vanuit de 40 vraaggesprekken een berg levenswijsheid ‘opgehaald’. Niet alle in het boek genoemde levenswijsheid is mij (gelukkig) onbekend, maar toch is het leerzaam en nuttig om ook die te lezen. Door een andere manier van zeggen, geeft het dan toch weer een scherper beeld op een voor mij bekende levenswijsheid. Of is het een bevestiging van wat ik al weet of denk. Ook een bevestiging is waardevol. Eén van de vraaggesprekken vond plaats met de kunstenaar Job Koelewijn (vanaf pagina 209). Koelewijn vertelt in dit gesprek dat de werkelijkheid voor hem draait om polariteit. “Zonder begrip daarvan kan eigenlijk niets worden begrepen. Je ervaart de dag en de nacht, warm bestaat bij de gratie van koud, et cetera. Dat zijn geen tegenstellingen, zoals we in het Westen denken, maar polariteiten: ze bestaan niet los van elkaar, maar juist dankzij elkaar. In het westerse denken draait het om causaliteit: ik g

Ik las het boek De zin van het leven van Fokke Obbema. Het boek kreeg de ondertitel Gesprekken over de essentie van ons bestaan mee. Obbema schreef niet toevallig dit boek en had niet toevallig allerlei gesprekken over de essentie van ons bestaan. Wat gebeurde er met hem? Hij ging in 2017 “plotseling even dood”. Zijn hart hield er mee op. Twee uur later en 10 gebroken ribben verder klopte zijn hart weer en kon hij vervoert worden naar het ziekenhuis. Ca. 14 dagen later fietste hij weer met zijn dochter naar de bakker. “Ik behoorde tot de groep van 10 procent die er zonder kleerscheuren vanaf komt. Kon het leven nu zijn normale loop hernemen? Kon ik van ‘gezond’ naar ‘even dood’ naar ‘weer gezond’ in pakweg twee weken? Zeker is dat ik dat wilde.”   Maar, zo simpel ging dat niet. Obbema moest zijn hartstilstand zien te verwerken. Naarstig ging hij op zoek om een bevredigende verklaring te vinden voor zijn hartstilstand. “Met kennis over de toedracht wilde ik de illusie van controle o

Ik schreef al eerder over het interview dat Andries Knevel had met Arnold Huijgen. Er is vanuit dit interview ook nog iets anders in mijn gedachten blijven haken. Hieronder geef ik een deel van het interview weer. Huijgen zegt daarin o.a. het volgende.   Wat nou als het hele verhaal (AG: de Bijbel – het geloof) niet waar is? Als wij het ons nu allemaal inbeelden ( Feuerbach )? Het is gewoon projectie. Met die vraag heeft Arnold Huijgen geworsteld. En zegt hij: geregeld heb ik die vraag nog. Er gaat geen week voorbij dat ik die vraag niet heb. Ik vind (zegt Huijgen) eigenlijk dat als je tegenwoordig theoloog bent of predikant, dat je die vraag van binnenuit ook moet kennen. Want iedereen heeft toch die vraag. Je kunt toch niet in de wereld van vandaag rondlopen en denken: het is logisch dat God bestaat. Het is compleet niet vanzelfsprekend dat er een God bestaat. En dus beelden wij het ons niet allemaal in?   Het je inbeelden van het geloof. God is mogelijk een projectie van mense

In het boekje Spiritualiteit van beneden schrijven Anselm Grün en Meinrad Dufner dat er in de geschiedenis van de spiritualiteit o.m. twee stromingen of benaderingen te onderkennen zijn: een spiritualiteit van boven(af) en een spiritualiteit van beneden. Inhoud Het boekje heeft naast een Inleiding en een Besluit de volgende inhoud: Spiritualiteit van boven Het fundament voor een spiritualiteit van beneden a.  Bijbelse voorbeelden b. De monastieke traditie c. De regel van de H. Benedictus d. Psychologische aspecten van een spiritualiteit van beneden e.  Spiritualiteit van beneden in de sprookjes Ontwikkeling van een spiritualiteit van beneden a. De dialoog met gedachten en gevoelens b. Het gesprek met mijn ziekte c. De omgang met mijn wonden en kwetsuren d. De ervaring van de machteloosheid en de mislukking e.  Spiritualiteit van beneden en de gemeenschap Deemoed en humor als grondkenmerk van het christelijk bestaan Spiritualiteit van boven ‘De spiritualiteit van boven sluit aan

In mijn blog Autonomie en zelfacceptatie bij Edith Eger schreef ik deze zinnen:  Eger heeft sindsdien een ontwikkeling doorgemaakt. Naast het besef en het begrijpen van elk moment is een keuze zegt ze in het interview: “Dankzij mijn beroep heb ik geleerd om totale liefde en acceptatie te bieden aan mijn patiënten. Daardoor begreep ik ook dat dat (AG: liefde en acceptatie) voor mijzelf belangrijk was en heb ik mijn perfectionisme (AG: Eger koppelt haar zelfacceptatie aan perfectionisme) kunnen loslaten.”   Eger legt een verband tussen zelfacceptatie en perfectionisme. Door te groeien in zelfacceptatie heeft ze perfectionisme kunnen loslaten. Dat verband vind je ook terug bij Brené Brown (o.a.) in haar boeken de moed van imperfectie en de kracht van kwetsbaarheid . Ze schrijft: “(…) waar perfectionisme heerst, ligt schaamte altijd op de loer. Schaamte ligt in wezen aan perfectionisme ten grondslag.” En: “Perfectionisme is juist een vorm van schaamte. Wie worstelt met perfectionis

Brené Brown schrijft in haar boek De kracht van kwetsbaarheid  , hoe kan het ook anders, over kwetsbaarheid. Ze definieert kwetsbaarheid als onzekerheden trotseren, risico’s nemen en je emotioneel blootgeven. ‘ Kwetsbaarheid is de oorsprong van liefde, verbondenheid, geluk, moed, empathie en creativiteit. ’ Kwetsbaarheid vormt volgens Brené de kern van alle emoties en gevoelens.  Hoofdstuk 1 : In dit hoofdstuk behandelt Brené de omgevingsfactor ‘ de cultuur van schaarste ’. ‘ De algemene cultuur oefent voortdurend druk op ons uit en zal ons, tenzij we bereid zijn om tegendruk te leveren en te vechten voor datgene waar we in geloven, automatisch opzadelen met een gevoel van schaarste. ’ Schaarste is volgens Brené het probleem van ‘nooit genoeg’. Het gevoel van schaarste gedijt goed in van schaamte doortrokken culturen. Culturen die getypeerd worden door veel mensen die worstelen met hun gevoel van eigenwaarde. ‘ Het tegengestelde van een gevoel van schaarste is een gevoel van genoeg

Ik noemde in mijn vorige blog een voorbeeld uit een interview met Edith Eger waaruit blijkt dat het hebben van een keuze voor Eger niet slechts theorie is, maar uitkomt in haar woorden en daden. Ik vind het een schitterend voorbeeld van autonomie (in psychologische zin) of zijnsloyaliteit (contextuele theorie van Nagy). Kiezen, het maken van keuzes, is een belangrijke eigenschap van een autonoom mens. Wat is Eger een autonoom persoon! Mijn constatering lijkt in schril contrast te staan met wat Eger in het interview zegt: “Zelfacceptatie was het moeilijkste onderdeel van de genezing voor mij, en ik worstel er nog steeds mee.” Zelfacceptatie is volgens Brené Brown (de kracht van kwetsbaarheid, p.132) de bereidheid om mild te zijn voor onszelf en om onze fouten of tekortkomingen te omarmen. “De bereidheid om net zo tegen onszelf te praten als tegen iemand op wie we gesteld zijn.” Dat zelfacceptatie moeilijk was , vind je ook terug in het interview: “‘Ik was destijds zo geobsedeerd met h

Ik schreef over de levensveranderende boodschap van Edith Eger: “Alles kan van iemand worden afgenomen behalve één ding, de laatste van de menselijke vrijheden, en dat is dat iemand in alle gegeven omstandigheden kan kiezen welke houding hij aanneemt. Elk moment is een keuze.” Een inzicht dat zij o.a. via het lezen van een boek van Viktor Frankl had opgedaan. Het mooie is dat in het in mijn vorige blog genoemde interview ook een situatie is beschreven waaruit de betekenis van deze boodschap duidelijk wordt. In het interview lezen wij dit: “Uiterlijk was belangrijk binnen het gezin Elefánt, en jongste dochter Edie werd geregeld op onverbloemde wijze duidelijk gemaakt dat zij wat dat betreft niet vooraan had gestaan. ‘Ik ben blij dat je hersens hebt, want van je uiterlijk moet je het niet hebben’, zei haar moeder dan. En haar zussen maakten een liedje: ‘Je bent zo lelijk, je bent zo nietig, je zult nooit een man vinden.’” De interviewster zegt daarover: “U schrijft met zo veel

Laatst las ik in de Volkskrant een interview met Edith Eger. Het interview kreeg de titel De ballerina van Auschwitz mee. In het interview komt o.a. haar boek De Keuze – leven in vrijheid aan de orde. Een boek met een levensveranderende boodschap. Dat ‘levensveranderende’ vind je ook weer terug in het interview. Ik vroeg mij bij het lezen van het interview af: zullen alle lezers de levensveranderende boodschap begrijpen? Wat is volgens Eger nu de boodschap die haar leven veranderde? “Ik had een nazi in mezelf gecreëerd. Ik was mijn eigen gevangenbewaarder geworden door tegen mezelf te zeggen: het maakt niet uit wat je doet, je zult nooit goed genoeg zijn.” En toen las ze het boek De zin van het bestaan van Viktor Frankl en Frankl deed haar beseffen (bewustworden): “Alles kan van iemand worden afgenomen behalve één ding, de laatste van de menselijke vrijheden, en dat is dat iemand in alle gegeven omstandigheden kan kiezen welke houding hij aanneemt. Elk moment is een k

Tomáš Halík  schrijft  in zijn boek Niet zonder hoop ook een aantal hoofdstukken (hoofdstuk X tot XIII) over het Bijbelboek Job. Dit Bijbelboek is volgens Halík “een verslag van een proces tegen God. Het is het protocol van een juridisch proces van een mens tegen God, van een geschil met een verrassend verloop en een schokkende, meerduidige en volledig onduidelijke afloop”. Het hele boek is volgens Halík “een afwijzing van dit vrome sprookje over het goede dat wel beloond moet worden. Het leert om te leven in een wereld waarin dit nu juist niet gebeurt. Het leert om te leven met het kwaad en met God. Het leert om met de paradoxen en het geheimenis te leven, ook met de grootste paradox en het diepste geheimenis dat wij God noemen. Met het geheimenis waarover wij – en dat is een van de wezenlijke boodschappen van dit boek – zo vreeswekkend weinig weten!” Hoe verhoudt het kwaad en God zich ten opzichte van elkaar? Een vraag die in deze tijd (mei 2020 - herdenking 75 jaar bevrij