Arjan's blog

Ik schreef op deze weblog het nodige over de cultuur en beïnvloeding vanuit de cultuur. Ik las in het rapport deputaten kerkelijke eenheid een mooi stukje over cultuur en de verhouding tussen Bijbelse voorschriften en de cultuur. Mooi ook in de zin van evenwichtig, recht doen aan beide kanten, niet denken in tegenstellingen. In het rapport is het volgende te lezen. ‘De verhouding tussen Bijbelse voorschriften en de cultuur is er overigens niet per definitie een van confrontatie, maar kan twee kanten op. Het Woord van God staat haaks op elke cultuur (de patriarchale van het oude Israël, de rationalistische van de vorige eeuw en de postmoderne van vandaag de dag), maar kan anderzijds ook aansluiting vinden bij en ingang vinden in elke cultuur.‘ ‘De tijdgeest, welke dan ook, kan vijand zijn van het Evangelie, maar kan anderzijds ook dienstknecht van datzelfde Evangelie zijn. De heilige Geest stelt elke tijdgeest onder kritiek, confronteert zich ermee en doorlicht elke tijdgeest tot o...

Hans Schaeffer schrijft in de Reformatie [1] over ‘God en mens als bondgenoten’. Hij gaat in dit artikel in op ds. Wildschut [2] die stelt dat het kernprobleem van de secularisatie concreet wordt in het feit dat in veel opzichten in het kerkelijke leven binnen de GKv niet langer God in het middelpunt staat, maar de mens. Het gaat in dit artikel over “zorgen over de kerk, zorgen over de levenshouding van kerkleden die schijnbaar moeiteloos kernwaarden van onze cultuur als vrijheid, zelfontplooiing, en geluk overnemen.” Hoe moeten we dit tij keren? Volgens Schaeffer niet door ons erop te richten, dat wij als kerkleden in toenemende mate seculariseren. Het basisidee achter secularisatie is kortweg: God en mens zijn concurrenten. “De secularisatie is gebaseerd op een dilemma: God of de mens (…) en dan wordt het dus ‘de mens centraal’.” Vatbaar voor cultuurinvloeden zijn wij al sinds de zondeval en dat is dus niet het kernprobleem van deze tijd. Een oplossing is ook niet het tegenov...

Het lijkt mij zinvol als een kerk nadenkt over wat er vanuit de cultuur op de kerk afkomt. De cultuur waarin wij leven te analyseren om zo haar (potentiële) afgoden op te sporen. Maar afgoderij kent allerlei vormen. Er is sprake van een afgoderijsysteem . Culturele afgoden vormen slechts één onderdeel uit dit systeem. Het is dus onvoldoende om alleen de culturele afgoden op te sporen zonder ook aandacht te geven aan persoonlijke en religieuze afgoden. Daarnaast beïnvloeden de verschillende afgoden elkaar ook nog eens. Een analyse van één onderdeel uit het afgoderijsysteem geeft nog geen zicht op het hele systeem. Daarnaast zal een kerk zich vooral ook druk moeten maken over de religieuze afgoden. De afgoden in ons geloof. Een kerk boet aan geloofwaardigheid in als ze wel waarschuwt tegen de culturele en persoonlijke afgoden en niet tegen de religieuze. De afgoderij zoals die binnen de kerk zich voordoet. Keller noemt in zijn boek ‘ Namaakgoden ’ de volgende vormen van religieuze ...

Philip Troost schrijft in ‘ Spiritualiteit van ontvankelijkheid ’ over het mannelijk én vrouwelijk zijn van elk mens. “Van élk mens geldt dat hij of zij Gods beeld vertoont door mannelijk én vrouwelijk te zijn.” De mens is als evenbeeld van God geschapen: mannelijk en vrouwelijk schiep Hij de mensen ( Genesis 1 : 27 ). Het mannelijke en het vrouwelijke zijn volgens Troost “kwaliteiten of eigenschappen die in de mens schuilen”. Troost stelt dat in de traditionele kerken de hang naar meer vrouwelijkheid in het geloof nog vaak als iets negatiefs wordt gezien. “(…) de toonzetting blijft toch vooral die van het wijzen op de gevaarlijke kanten van de gevoelscultuur.” Troost geeft aan dat vanuit de insteek mannelijk en vrouwelijk, in onze cultuur het mannelijke al honderden jaren achtereen domineert. Ik denk dat de kerk daardoor onmiskenbaar is beïnvloed. “In plaats van vrouwelijke aspecten als voelen en ervaren steeds weer als een bedreiging te zien waar we behoedzaam en voorzichtig mee ...

Beïnvloeding vanuit de cultuur kan naast negatieve ook positieve effecten hebben. Vanuit de gevoelscultuur kom ik gemakkelijker tot het inzicht, dat geloof vooral affectief van aard is. Geloven is vooral liefhebben. Het gaat om een liefdesrelatie tussen God en mensen. Die Bijbelse boodschap landt m.i. gemakkelijker bij mensen in een gevoelscultuur. Een culturele context waarin alles relatief gevonden worden, brengt mij wellicht eerder tot het inzicht dat mijn kennen tekortschiet en ik kijk in een wazige spiegel ( 1 Kor. 13 ). Het behoed mij er voor om te gemakkelijk met grote woorden te spreken. De culturele context helpt mij om te komen tot het inzicht dat Gods woord absoluut van aard is, maar ons kennen van dat woord eenzijdig is en beperkt (relatief). De culturele context en de maatschappij waarin wij leven biedt ook kansen voor de kerk. Er is veel vraag naar spiritualiteit. Wie kan beter in dit verlangen voorzien dan de kerk? Juist de kerk moet toch dé vindplaats zijn voor zoek...

Tomlin ziet de cultuur en de geest van die cultuur als (potentiële) afgoden. Afgoden die ons proberen te verleiden om voor hen te buigen. Is dat niet wat overdreven? Ik denk het niet. Iedereen wordt beïnvloed vanuit de cultuur waarin we leven. We ademen die cultuur als het ware elke dag in. Van nature is iedereen ontvankelijk voor de invloeden vanuit de cultuur. Daaruit volgt dat ook de kerk wordt beïnvloed door de cultuur. Die beïnvloeding werkt negatief uit als vooral de eenzijdige nadruk vanuit de cultuur de boventoon gaat voeren. Als bijvoorbeeld alles draait om gevoel. Het moet in de kerk gaan om gevoel én verstand, het objectieve én het subjectieve, om het individuele én het gemeenschappelijke, om het relatieve en het absolute. Het gaat mis als we er een tegenstelling van maken en de juiste onderlinge verhouding tussen de begrippen uit het oog verliezen. Als we geen balans kunnen vinden of juist dreigen kwijt te raken tussen bijvoorbeeld gevoel en verstand. Als de invloeden ...

Tomlin schrijft in zijn boek ‘Geestelijk Fit’ ook over ‘cultuur’. “In welke cultuur of tijd de kerk ook leeft, als ze haar cultuur en de geest van die cultuur niet probeert te begrijpen, zal ze zich ermee vermengen. Als de afgoden die haar verleiden om voor hen te buigen niet herkend worden, loopt de kerk het risico van een subtiele nauwelijks merkbare aanbidding van deze goden. In iedere culturele context moet de kerk enerzijds een sterk besef van haar identiteit hebben, en anderzijds een helder bewustzijn van de trends en verleidingen die haar omgeven, wil ze trouw zijn aan haar ware Heer, Jezus Christus. Iedere cultuur zal altijd een mix zijn van goed en kwaad, goedheid van God en bedrieglijke slechtheid.” Culturele invloeden zijn niet (altijd) per definitie slecht of verkeerd. Zo zeggen wij dat wij nu leven in een gevoelscultuur. Gevoel is op zichzelf niet slecht (immoreel). Het is wel verkeerd als we ons alleen maar door gevoel laten leiden. Je kunt met de gevoelscultuur de goed...

In het ND van zaterdag 29 mei las ik het artikel ‘Botsen over de actuele preek’. In dit artikel wordt verslag gedaan van een spreekbeurt van Prof. Bram van de Beek voor zo’n zeventig predikanten van de Gereformeerde Bond. Volgens het artikel ging de spreekbeurt kort gezegd over: “pas je als kerk niet aan, maar confronteer.” Anders gezegd: “De mens naar de mond praten of de confrontatie aangaan – dat is de keuze op de kansel.” Is die keuze werkelijk zo ‘eenvoudig’? Het artikel vertelt dat Van de Beek nogal wat tegengas kreeg van de hoorders. Zou het dan toch wat ingewikkelder, genuanceerder liggen? Als ik Tim Keller goed begrijp, past hij een andere aanpak toe. Keller zegt ergens in een interview dit: “Contextualisering is die dingen uit het christelijk geloof kiezen die goed aansluiten bij je cultuur en dat brengen op een manier die mensen raakt. Je begint met dingen die mensen graag willen horen (…).” Hij praat de mensen in eerste instantie als het ware naar de mond. Keller vervo...

In het ND van 27 december 2008 is een interview geplaatst met ‘kerkplanter’ en predikant Tim Keller: De publieke theologie van Tim Keller . In het interview kun je kennis maken met de persoon Tim Keller. Ook vestigt Tim Keller in het interview de aandacht op een aantal m.i. belangrijke zaken. Betekenis van het evangelie voor nu In mijn blog over Een kerk die prikkelt en ‘in Christus zijn’ haalde ik Hans Burger aan: “De betekenis van het evangelie voor het heden krijgt niet voldoende aandacht in de vrijgemaakte traditie.” Tim Keller doet zo’n soortgelijke uitspraak in het interview: “Hij (AG: Richard Lovelace) leerde ons dat de opwekkingen plaatsvonden toen predikers mensen tot het inzicht brachten, dat het grootste deel van hun leven zelfrechtvaardiging was. Veel christenen aanvaarden wel dat ze gered zijn door genade en niet door werken, maar weten niet hoe het uitwerkt in hun leven . Op het moment dat christenen er echter achter komen wat de gevolgen zijn van het nieuwe leven, is d...