Arjan's blog

De serie over de paradox ga ik nu afronden. Ik wil graag eindigen daar waar ik begonnen ben. Brené Brown schreef in haar boek Verlangen naar verbinding : “Er echt bij horen vraagt niet van je om te veranderen wie je bent; het vraagt van je om te zijn wie je bent. Het enige wat we zeker weten is dat we op deze zoektocht moeten leren omgaan met de spanning van veel paradoxen , (…)” (p.49). Laten we onszelf de vraag stellen: hebben we in ons leven leren omgaan met de spanning van veel paradoxen? Niet door ze op te lossen, maar door ze te aanvaarden? Één van mijn leermeester hield mij ooit voor: “Bewustwording is het begin van de verandering.” Ik heb via deze serie blogs over paradoxen   geprobeerd   een bijdrage te leveren aan die bewustwording.

In dit hoofdstuk beschrijf ik een tweetal paradoxen die mij vanuit een perspectief op de kerk zijn opgevallen. Kerk van boven en beneden Kamphuis schreef ooit een artikel in de reformatie onder de titel ‘Kerk, van boven en beneden’ ( 1 )  In dit artikel gaat Kamphuis in op de vraag hoe we tegen de kerk aan moeten kijken. Hij schrijft dat je ‘van boven’ en ‘van beneden’ tegen de kerk kan aankijken. Hij zegt er o.a. dit over: “Zowel de benadering ‘van beneden’ als die ‘van boven’ hebben dus bezwaren. Ik denk dan ook dat je uit dat dilemma moet stappen. Juist bij de kerkleer is dat heel belangrijk. De kern van de kerkleer ligt er juist in dat je die twee gezichtspunten met elkaar moet verbinden. Je hebt in de kerk te maken met het werk van God, dat heilig is en goed en onaantastbaar: de kerk is echt volk van God, lichaam van Christus, woonplaats van de Heilige Geest. Dat zijn die mooie woorden over de kerk, die onopgeefbaar zijn, omdat de bijbel ze ons zelf in de mond legt. En je

In dit hoofdstuk beschrijf ik een aantal paradoxen die mij vanuit een theologisch of geloofsperspectief is opgevallen. Twijfel als brug tussen geloven en niet-geloven Zoals ik al in mijn eerste blog schreef heeft vooral Halík mijn ogen geopend voor de paradox. Het eerste boek van hem dat ik las was Geduld met God met als ondertitel: twijfel als brug tussen geloven en niet-geloven . ( 1 )  Halík schrijft in zijn boek over paradoxen, zowel expliciet als impliciet. ( 2 )  Op één van de laatste pagina’s van het boek houdt Halík ons dan de vraag voor: “Hebben we niet genoeg bewijzen dat onze God van paradoxen houdt? (p.189)”.   Christelijk geloof in een tijd van onzekerheid Ik las daarna De nacht van de biechtvader van Halík. Het boek heeft als ondertitel Christelijk geloof in een tijd van onzekerheid meegekregen. Pagina 1 van hoofdstuk 1 begint zo: “Het geloof waarvoor dit boek van het begin tot het eind spreekt (en waaruit het ontstaan is), heeft het karakter van een para

In dit hoofdstuk beschrijf ik een aantal paradoxen die mij vanuit een psychologisch perspectief is opgevallen. Calamiteitentheorie Eger noemt in haar boek De Keuze de calamiteitentheorie over groei . ( 1 )  De theorie luidt: “Heel vaak is het de crisissituatie die ons als mens verbetert. Paradoxaal genoeg is het zo dat hoewel deze incidenten soms mensen kapot kunnen maken, het meestal groeimomenten zijn. Als gevolg van zulke calamiteiten maakt iemand vaak de complete balans op van zijn levenssituatie en verandert hij deze op een manier die een dieper begrip van zijn eigen vaardigheden, waarden en doelen laat zien.” Je hebt een keuze – keuzevrijheid is een illusie Edith Eva Eger benadrukt in haar boek De Keuze – Leven in vrijheid ( 2 )  sterk de vrijheid die je hebt om een keuzes te maken. Ze eindigt haar boek zo: “Je kunt niet veranderen wat er is gebeurd, je kunt niet veranderen wat je hebt gedaan of wat je is aangedaan. Maar je kunt ervoor kiezen hoe je nú leeft. Mijn

Hoe kunnen we omgaan met paradoxen? “Het omgaan met een paradox begint bij het herkennen van de paradox. Sommige mensen zien heel veel paradoxen en anderen zien er geen. Als je een paradox niet ziet, kun en hoef je er niet mee om te gaan. Soms zien we het echt niet en soms is het niet zien een verdedigingsmechanisme, dus een in meer of mindere mate bewust gekozen strategie.” ( 1 )  Het omgaan met paradoxen is heel persoonsgebonden. De ene vindt een paradox verwarrend en bedreigend, de andere persoon zal de paradox omarmen. Er zijn verschillende manieren in het omgaan met paradoxen. Daarover nu meer. Splitsen - scheiden Als je een paradox verwarrend en bedreigend vindt, dan zal je van nature geneigd zijn de uitersten (polen) van een paradox gescheiden te houden. Van het één én het ander (paradox) maak je dan het één óf het ander (contradictie). Je ontkent, negeert of veroordeelt dan één kant van de paradox en je kiest , accepteert of focust je op de andere kant daarvan. Of a

Waarom is het van belang paradoxen te onderkennen? Waarom vind ik het belangrijk om aandacht te besteden aan paradoxen? Ongenuanceerdheid - eenzijdigheid Tomáš Halík laat met zijn boek Geduld met God mij nadenken over paradoxen en contradicties. Hij schrijft over zijn “voortdurend pogingen om waarheid te vinden in contradicties, om niet tot interpretaties te komen die het alleenrecht op de waarheid zouden hebben terwijl ze zich niet bewust zijn van hun onvermijdelijke beperktheid, (…).” ( 1 ) Halík heeft dus een ‘voorliefde’, voert een pleidooi voor paradoxen om zo weg te blijven bij eenzijdigheden (‘onvermijdelijke beperktheid’). Om niet het risico te lopen dat een interpretatie van de waarheid het alleenrecht krijgt. Om ongenuanceerdheid te voorkomen. Dat spreekt mij aan. Als we het over een ‘medaille’ hebben, laten we dan ‘beide kanten’ daarvan benoemen, daar woorden aan geven. Ik las ergens dit: “Een tweede overweging voor het benaderen van (…)vraag­stukken als pa

Maar, voordat ik verder ga met het schrijven over de paradox moet eerst de betekenis van het woord ‘paradox’ duidelijk zijn. Wat zijn paradoxen? Etymologie Brown schrijft er dit over: “In veel opzichten gaat de etymologie van het woord ‘paradox’ direct naar de kern van wat het betekent om te ontsnappen uit onze ideologische bunkers, op onszelf te staan en de wildernis te trotseren. Het Griekse woord ‘paradox’ is een samenvoeging van twee woorden, para (naast, tegenover) en doxa (mening, verwachting). Het Latijnse paradoxum betekent: ‘schijnbaar absurd maar echt waar’” (p.50). Wat zijn paradoxen? “Paradoxen zijn schijnbare tegenstrijdigheden. Het gaat om zaken die op het eerste gezicht tegenstrijdig lijken of door ons zo worden ervaren, maar die bij nader inzien niet tegenstrijdig blijken te zijn. Vaak doen paradoxen zich voor als twee polen of uitersten waartussen spanning bestaat.” ( 1 )  “Een paradox is een concept of een uitspraak die conflicterende ideeën in zich

De afgelopen maanden (van 2018) deed ik een belangrijke ontdekking. Ik vind deze ontdekking een echte eyeopener. De ontdekking laat zich vangen in deze zin:  “ Alleen de paradox kan de volheid van het bestaan bij benadering bevatten . ”  Een zin van Carl Jung (psychiater en psycholoog). Ik kwam de ontdekking op het spoor via de boeken van Halík ( 1 ) , maar ook door het lezen van het boek Verlangen naar verbinding van Brené Brown ( 2 ) . De laatste maanden heb ik goed om mij heen gekeken (dat deed ik daarvoor natuurlijk ook wel) en geconstateerd: het leven wemelt inderdaad van de paradoxen. Enerzijds zag ik die daarvoor ook wel maar gaf ik daar niet het ‘label’ paradox aan. Anderzijds is het zoals Johan Cruijff ooit zei:  “ Je gaat het pas zien, als je het door hebt. ”  En ik heb het nu pas echt goed door. Alleen de paradox kan de volheid van het bestaan bij benadering bevatten ! Talloze voorbeelden van paradoxen kan ik je (inmiddels) geven, op allerlei terreinen van het mensel