Je hebt een keuze – vergeving als sleutel

Ik schreef over de levensveranderende boodschap van Edith Eger: “Alles kan van iemand worden afgenomen behalve één ding, de laatste van de menselijke vrijheden, en dat is dat iemand in alle gegeven omstandigheden kan kiezen welke houding hij aanneemt. Elk moment is een keuze.” Een inzicht dat zij o.a. via het lezen van een boek van Viktor Frankl had opgedaan.

Het mooie is dat in het in mijn vorige blog genoemde interview ook een situatie is beschreven waaruit de betekenis van deze boodschap duidelijk wordt. In het interview lezen wij dit: “Uiterlijk was belangrijk binnen het gezin Elefánt, en jongste dochter Edie werd geregeld op onverbloemde wijze duidelijk gemaakt dat zij wat dat betreft niet vooraan had gestaan. ‘Ik ben blij dat je hersens hebt, want van je uiterlijk moet je het niet hebben’, zei haar moeder dan. En haar zussen maakten een liedje: ‘Je bent zo lelijk, je bent zo nietig, je zult nooit een man vinden.’” De interviewster zegt daarover: “U schrijft met zo veel warmte over uw zussen en moeder, maar als lezer snijden dat soort opmerkingen je door merg en been.” En vervolgens is de reactie van Eger: “Uiteindelijk was het probleem natuurlijk niet hun opmerkingen, maar het feit dat ik ze gelóófde.”

Eger had zich als een slachtoffer kunnen opstellen en de schuld bij haar zussen en moeder kunnen leggen, maar dat doet ze niet. Ze kiest er voor anders daarop te reageren. Ze zoekt het probleem bij haar zelf: het probleem is het feit dat zij haar moeder en zussen geloofde! Zij maakte zelf de fout dat ze zich door haar zussen en moeder liet definiëren (“Het is iets wat ik jongere patiënten voortdurend op het hart druk: maak niet de fout die ik maakte, laat nooit een ander definiëren wie jij bent.”)

Als reactie op de opmerking van de interviewster, “U schrijft met zo veel warmte over uw zussen en moeder, maar als lezer snijden dat soort opmerkingen je door merg en been.”, zegt Eger ook nog iets anders: “Wij hielden ontzettend veel van elkaar en vergeving is voor mij altijd de sleutel geweest.” Vergeving is de sleutel. Wat zou Eger daar nu mee bedoelen?

Reinier Sonneveld geeft in zijn boekje Waar is God in de crisis? En waar ben ik? voor mij (een begin van) een antwoord op deze vraag. Hij schrijft o.a. dit daarover: “Zo draait vergeven de rollen om. Jij was gedefinieerd volgens wat je was aangedaan. Je was het Slachtoffer en die ander de Dader. Maar langzamerhand ga je meer zien. Alles blijft waar aan wat er is gebeurd, maar die ander heeft ook zijn of haar kwetsbaarheden, en jijzelf hebt ook veel te bieden en bij te dragen. Wat er aan slechts is gebeurd, is allerminst alles wat er in jullie leven is gebeurd. Vergeven is meer over jullie leven gaan vertellen dan wat die ander jou heeft aangedaan. Vergeven is daarmee je aandacht verbreden (p.52).”