Magda viel van haar geloof, Edith behoudt het (3)

Inleiding
Ik schreef al eerder over een interview met Edith Eger in de Volkskrant. Het interview levert mij veel stof tot nadenken aan of vraagt naar mijn aandacht.

Één van die ‘triggers’ is de volgende vraag/opmerking en antwoord (van Edith). “Uw zus Magda viel in Auschwitz van haar geloof.” Edith antwoord dan: “‘Ik (AG: Magda) kan niet geloven in een God die dit allemaal laat gebeuren’, zei ze.” Edith ziet dat anders, viel niet van haar geloof: “Ik voelde dat God daar bij me was. Het is niet God die mijn ouders en zo veel anderen heeft vermoord, hè, het waren mensen. Voor mij is God liefde.”

Bijzonder! Twee zussen allebei opgegroeid in hetzelfde gezin van herkomst, allebei de gruwelijkheden van Auschwitz meegemaakt en overleeft. De ene (Magda) zegt haar geloof in God vaarwel naar aanleiding van haar ervaringen in Auschwitz en de ander blijft geloven in haar God en zegt over Hem ondanks Auschwitz: God is liefde.

De stilte van God – Reinier Sonneveld
Ook Reinier Sonneveld besteed in zijn boek De stilte van God – Waarom geloven moeilijk is aandacht aan het hierboven genoemde thema. Eerst even kort iets over het boek:

In 2013 kwam Reinier Sonneveld uit met zijn boek ‘De stilte van God’ met als ondertitel ‘Waarom geloven moeilijk is’. Verderop in het boek geeft de schrijver ook nog een alternatieve ondertitel: ‘Psychische, sociale en theologische (o, en trouwens ook rationele) oorzaken van geloofsproblemen’. De ondertitel geeft al aan waar het boek over gaat: ‘geloven is zelden eenvoudig’. Over geloofstwijfel, over het ver weg voelen van God. Reinier schrijft dat als hij vroeger geloofstwijfel bij mensen tegenkwam, hij daar bewijzen tegenover zette. Na vele gesprekken en bij zichzelf ontdekte hij echter dat deze aanpak meestal niet werkt. Geloofstwijfel heeft namelijk niet alleen met het hoofd te maken, maar ook met het hart. De vraag moet daarom ook zijn: Waarom is geloven lastig?

De centrale vraag in het boek is: ‘Hoe komt het dat de een zijn geloof verliest, de ander twijfelt, en de volgende zich juist bekeert?’ Die vraag beantwoordt Reinier door zeven bijbelse figuren langs te gaan. Figuren die ook hevig geworsteld hebben met God. Reinier noemt deze zeven bijbelse figuren ‘beschermheiligen van de twijfelaars, de zoekers en de worstelaars’. Deze zeven geven ook aan hoeveel verschillende oorzaken de afwezigheid van God kan hebben. Er is niet één oorzaak. Deze zeven staan model voor de belangrijkste moeite. Er zijn nog veel meer moeite en een aantal daarvan komen terloops ook aan bod in het boek. De verschillende oorzaken geven ook aan dat er niet één oplossing is. 

Één van die zeven bijbelse figuren is Job. Job staat model voor ‘hoe we met redeneringen God op afstand kunnen houden’. De schrijver van het bijbelboek Job schetst zijn hoofdpersoon Job als ‘iemand die door en door rechtvaardig is, maar desondanks de grootste ellende meemaakt.’ De ‘eenvoudige oplossingen’ zoals die door Halík werden genoemd (zie mijn vorige blog) komen ook hier weer terug: iemand is zelf schuldig aan het lijden dat hem toevalt. Of: God kan niet goed zijn dan wel God bestaat niet. dat God niet bestaat. In het bijbelboek Job komt vooral de eerste oplossing terug: ‘als jou (AG: Job) rampen overkomen, moet jij wel iets verkeerd gedaan hebben’. 

Dan komt aan het eind van het bijbelboek Job God zelf aan het woord: ‘Komt nu het verlossende antwoord? De grote verklaring van al het lijden in de wereld? Nee. God stelt vooral vragen, ruim zeventig. En daarin geen theorie, schema of systeem. Eerder een antitheorie. Het zijn allemaal vragen waarop Job geen antwoord weet – en daarin ligt het antwoord verborgen (…).’ De schrijver van het bijbelboek wil zo duidelijk maken dat wij mensen een grote informatieachterstand hebben ten opzichte van God. ‘Voor Job is dit overtuigend. Hij staakt zijn felle aanval op God. Hij heeft geen antwoord, maar leert leven met vragen.’