Niet iedereen verandert door genade

De andere hoofdpersoon in de film Les Misérables (of het gelijknamige boek van Victor Hugo) is de politie-inspecteur Javert. De politie-inspecteur kent geen andere wet dan die van gerechtigheid en hij achtervolgt Jean Valjean genadeloos in de daaropvolgende jaren. “Terwijl Valjean door vergeving totaal veranderd is, wordt de detective door zijn dorst naar vergelding verteerd.” Javert valt in de handen van Valjean, maar in plaats van hem te doden laat hij hem gaan. De prooi (Valjean) bewijst de achtervolger (Javert) genade. Valjean, eerst zelf ontvanger van radicale genade, is nu gever van radicale genade. Als Valjean zo het leven redt van Javert, voelt de detective dat zijn wereld van zwart en wit ineen gaat storten. “Daar hij geen raad weet met een genade waartegen zijn diepste innerlijk zich verzet en hij in zichzelf geen vergeving kan bespeuren”, springt Javert in de Seine en verdrinkt.

“Vergeving heeft haar eigen, buitengewone kracht die verder reikt dan wet en recht. Gerechtigheid heeft kracht die goed, rechtvaardig en rationeel is. De kracht van de genade is heel anders: niet van deze wereld, vernieuwend, bovennatuurlijk. Vergeving – onverdiend, ongevraagd – kan de banden verbreken waardoor de drukkende last van schuld van de schouders glijdt. Vergeving verbreekt de cirkelgang van de schuld en bevrijdt ons van de wurggreep van de zondelast. Deze twee dingen komen tot stand door een opmerkelijke verbinding: vergeving plaats degene die vergeeft aan dezelfde kant als de partij die het kwaad gedaan heeft. Daardoor gaan we beseffen dat we niet zoveel verschillen van degene die het kwaad bedreven heeft als we wel zouden willen.” Genade moet echter niet alleen gegeven worden, maar ook worden aangepakt, worden ontvangen. Helaas pakt Javert die grote schat van genade niet met beide handen aan. Hij geeft er de voorkeur aan, de dood tegemoet te springen. Het gaat om de keuze tussen genade of dood.

Philip Yancey schrijft over Les Misérables in zijn boek ‘Genade, wat een wonder!’ en wel in hoofdstuk 8.