Wanneer verdient iemand respect?

Wanneer verdient een mens respect? Ik sprak met iemand over deze vraag. Ik zei dat iedereen respect verdient ongeacht zijn mening of overtuiging. De ander (mijn gesprekspartner) vond dat ook maar maakte één uitzondering op deze regel: iemand verdient respect tenzij zijn mening, zijn overtuiging tegen Gods wil of gebod ingaat. Dus het was voor haar een respect-tenzij.

Respect is een thema dat bij mij vooral betekenis heeft gekregen vanuit de relationele grondwet. Daarnaast geeft het zoeken op mijn blog naar het woord ‘respect’ de nodige hits: het onderwerp vind ik belangrijk en ik heb er veel over nagedacht. Het bovengenoemd gesprek hield mij nog lang bezig. Is respect nu onvoorwaardelijk of is het voorwaardelijk? 

Wij spraken er later samen nog een keer over door. De andere nuanceerde haar mening en stelde dat iemand (als persoon) altijd respect verdient, maar zijn of haar mening niet als deze ingaat tegen Gods wil. Maar, is dat niet een wat bijzondere stelling? Als je de betekenis van het woord respect nagaat, dan is deze (doorgaans) gericht op personen en niet op meningen of overtuigingen. Respect staat voor eerbied, waardering en ontzag voor iemand.  

Ik vind het inzichtgevend om nog eens wat blogs terug te lezen over het onderwerp ‘respect’; ik schreef over respect o.a. dit:

• “Respect is de sleutel tot vertrouwen (…).”
• Als je iemand zonder respect behandelt, dan neem je de ander niet serieus. Het de ander niet serieus nemen blokkeert “elke kans op een goede dialoog”.
• “Respect is een fundamentele waarde van een houding om met mensen om te gaan en zou aan de basis van iedere woordenwisseling moeten staan om een uitkomst zonder gijzelaars te garanderen.”
• Respect gaat om het idee “mensen te waarderen, in ere te houden, en dat ieder mens waardevol is en bestaansrecht heeft”.
• Ik schreef over de relationele grondwet die gebaseerd is op drie pijlers: autonomie, verantwoordelijkheid en respect. Een grondwet die de basisregels bevat waaraan iedereen die zich in het samenwerkingsverband of het team bevindt, zich heeft te houden. Om zo de samenwerking of de onderlinge relaties te laten functioneren en optimaal tot z’n recht te laten komen.
• Door deze basisregels met elkaar af te spreken en ons hieraan te houden worden we betrouwbaar voor elkaar. Betrouwbaarheid en vertrouwen zijn belangrijke pijlers voor een goede relaties.
• Halík doet een oproep voor ‘perspectivisme’: “(…) het besef dat we allemaal vanuit een bepaalde invalshoek naar de werkelijkheid kijken en dat we juist daarom een dialoog op basis van wederzijds respect nodig hebben, waarvan niemand al van tevoren uitgesloten mag worden.”
• Boswijk-Hummel schrijft dat iedereen zijn eigen ervaringswereld heeft. Zijn eigen kijken op de werkelijkheid. “De enige vraag die telt is hoe je kunt omgaan met deze verschillende ervaringswerelden”: je deelt elkaars ervaringswereld met elkaar. Je erkent elkaar ervaringswereld en je erkent elkaars pijn. Mensen hebben “de behoefte om wérkelijk gezien en serieus genomen te worden”. Je respecteert elkaars ervaringswereld. Op deze manier “ga je elkaar in de loop van het gesprek meer en meer zien als twee losse individuen”. De ander (met zijn eigen ervaringswereld) is niet de oorzaak van je emoties en je gedrag. Je emoties en gedrag maakte je zelf.
• “Doordat iedereen uniek en dus anders is, is er ook niemand die ik helemaal begrijp. Dat levert spanning op – niet te voorkomen en heel normaal.” Hij (AG: Tjeerd Boersma) geeft aan dat je met die spanning twee kanten op kan: het kan leiden tot meer begrip óf meer onbegrip. Begrip leidt tot vertrouwen, acceptatie, respect en verrijking. Onbegrip leidt tot wantrouwen, afwijzing, verachting en scheiding.

Respect staat dus voor vertrouwen en betrouwbaarheid. Is een noodzakelijk ingrediënt voor een echte relatie met een ander. Respect is een voorwaarde voor het voeren van een dialoog. Zonder respect is er geen verbinding met de ander mogelijk of stap je uit de verbinding met een ander. Geen respect betekent dat je van de ander niet accepteert dat hij uniek is en bestaansrecht heeft.

De mens is een relationeel wezen. Is gemaakt om relaties, verbindingen aan te gaan, de dialoog met anderen te voeren. Iedereen is uniek en heeft bestaansrecht. Iedereen verdient daarom ook onvoorwaardelijk respect. Ook als je het totaal oneens bent met zijn mening of overtuiging. Zelfs als die mening of overtuiging tegen God en gebod ingaat.