Systeemmodel - systeemdenken

Gabor Maté laat mij in zijn boek Wanneer je lichaam nee zegt kennis maken met het systeemmodel. 

“Bij een systeemmodel gaat men ervan uit dat meerdere processen en factoren van invloed zijn op het ontstaan van de ziekte of op het genezingsproces.” Maté zet dit model tegenover het oorzaak-gevolgmodel van ziekten. “Aan de hand van dit model kan niet in beeld worden gebracht hoe gezondheid overgaat in ziekte of hoe we ervoor kunnen zorgen dat ziekte overgaat in gezondheid.” “Geen enkele ziekte heeft slechts één oorzaak.” Er is geen lineair verband tussen oorzaak en gevolg.   

In zijn boek schrijft hij over een biopsychosociaal geneeskundige model of zienswijze. In deze zienswijze herken je het systeemmodel. “Volgens de biopsychosociale zienswijze weerspiegelen iemands biologische aspecten het gehele verleden van zijn of haar organisme, inclusief alle interacties met de omgeving. Hierbij is sprake van een voortdurende uitwisseling van energie waarbij psychologische en sociale factoren net zo belangrijk zijn als fysieke factoren”. En: "Vanuit zo'n biopsychosociaal perspectief werken onze afzonderlijke biologische processen, ons psychosociaal functioneren en onze interpersoonlijke en sociale relaties samen en beïnvloeden ze elkaar."

Friedman staat in zijn boek Van geslacht op geslacht uitgebreid stil bij systeemdenken. 

Friedman laat zien dat het systeemdenken een lineair denken over oorzaak en gevolg uitsluit. Er bestaat geen lineair verband tussen oorzaak en gevolg. “Ook het denken in meervoudige oorzakelijkheid (…), is lineair” en past dus niet bij het systeemdenken. 

Het is de structuur, het grotere geheel of systeem dat als eenheid tot onderwerp van studie wordt. “Elk deel van het systeem, (…), is verbonden met, of kan zijn eigen effect hebben op elk ander deel (AG: van het systeem).” “Elke component functioneert dus als deel van een groter geheel. En niet allereerst als een op zichzelf staande identiteit. De componenten functioneren niet naar hun ‘aard’, maar naar hun positie in het netwerk.” De hele notie van ‘gevolg’ is relatief volgens Friedman. “’Gevolg’ is eenvoudigweg dat deel van de structuur of het systeem waarop men besloten heeft zich te concentreren.”

Het genoemde boek van Friedman gaat over het gezinsmodel of gezins(systeem)therapie. Hij laat in zijn boek zien hoe dit model, deze therapie beïnvloed is door het systeemdenken. Hij noemt daarbij o.a.: “concentratie op het emotionele proces in plaats van op de inhoud van de symptomen” en “gevolgen als integrale onderdelen van structureren beschouwen in plaats van als eindpunten van lineair oorzakelijke ketens”.