Maak een verschil niet groter dan het is

 Waarom benadrukken mensen verschillen? Of blazen verschillen zelfs op en maken deze groter dan ze zijn? Er zijn toch ook overeenkomsten en niet alleen maar verschillen? Allerlei antwoorden op deze vragen zijn mogelijk. Els van Steijn reikt in haar boek De Fontein één van de antwoorden aan. 

Els geeft in genoemd boek een systemisch perspectief op de werkelijkheid. ‘Systemisch wil zeggen: oog hebben voor het enorme web waarmee en waardoor alle personen en gebeurtenissen binnen een (familie)systeem met elkaar verbonden zijn en hun effect hebben in het verleden, heden en toekomst.’ ‘In elk systeem zitten wetmatigheden of systemische principes, (…).’ Ze gebruikt in haar boek de metafoor van ‘de fontein’ om de systemische principes begrijpelijk  en inzichtelijk te maken. ‘Het uitgangspunt in de metafoor van de fontein is dat je op jouw plek in je kracht komt.’ 

In hoofdstuk 6 van genoemd boek schrijft Els over ‘(ver)oordelen en uit verbinding gaan’. Hier stelt ze de vraag: ‘Wat is iemand zien?’ Wat betekent het dat je iemand al dan niet zichtbaar maakt? Dat iemand zich gezien voelt? Haar antwoord is: ‘Wat ik onder zien versta, is dat je iemand in zijn totaliteit ziet. Dat je iemand erkent met alle mogelijkheden en tekortkomingen, en in zijn of haar waarde laat.’ ‘Daarbij hoort ook dat je iemand pas echt ziet als je alles aanneemt wat hij meebrengt. Anders wijs je (een gedeelte van) de persoon af.’ 

Els schetst vervolgens wat er kan gebeuren als je je niet gezien (of gehoord) voelt. De kans bestaat dat je defensief gaat reageren. Je gaat slecht of selectief luisteren. Je gaat de tegenstellingen benadrukken tussen jullie verschillen en overeenkomsten. Je empathie verdwijnt stapje voor stapje. ‘Je gaat steeds meer zwart-wit denken. Je persoonlijk geweten gaat steeds meer oordelen in termen van goed en slecht.’ Wellicht maak je je muren, die je eigen stukje land afgrenzen, (nog) hoger. ‘Je staat vermoedelijk bol van de stress en bent niet meer in staat om je te ontspannen in de omgeving van deze persoon.’ ‘Een mens wil zich van nature verbonden voelen (zeker met mensen die belangrijk voor je zijn). In dit escalatieproces is de verbinding totaal zoek geraakt.’ 

Juist in het benadrukken van de tegenstelling tussen verschillen en overeenkomsten bestaat de kans dat verschillen worden opgeblazen. Groter worden gemaakt dan ze eigenlijk zijn. Het benadrukken of opblazen van verschillen kan aangeven dat iemand niet op zijn plek in de fontein staat. Anders gezegd een symptoom is van een relationele disbalans.