Van identiteit naar gedrag: andersom werkt het niet!

Wat is het mooi om de inhoud van boeken onderling met elkaar te vergelijken. Zo lopen er allerlei lijnen tussen de boeken van Tim Keller (Namaakgoden, De vrijgevige God en Bevrijd van je zelf) en het boek van Arie de Rover (‘Leven na de genadeklap’). En ik denk dat ook Dallas Willard het boek van Arie met instemmend gemompel en goedkeurende knikjes zou lezen. Ik zal uitleggen waarom ik dat denk.

Willard schrijft naar aanleiding van Matteüs 5 : 21 - 48 in zijn boek ‘Gods geheime plan’ over ‘de gezindheid van het koninkrijk: Meer dan de goedheid van de schriftgeleerden en farizeeën’. Willard behandelt in dit hoofdstuk de vraag: “Wie is nu werkelijk een goed mens?”

Hij zegt er in hoofdstuk 5 o.a. dit over: “Juist omdat Jezus inzicht heeft in de structuur van de menselijke ziel, heeft Hij het over de oorzaken van onze fouten en niet over de daden zelf. (…) Hij wist heel goed dat het probleem van het menselijke bestaan niet zit in onze verkeerde daden, ook al wordt dat voortdurend zo gebracht. Onze daden zijn slechts een symptoom, (…).” “Hij (AG: Jezus) wist dat we de wet niet kunnen houden door te proberen die te houden. Om de wet te kunnen houden, moeten we ons richten op iets anders, op meer. We moeten erop gericht zijn het soort mens te worden uit wie de daden van de wet op natuurlijke wijze voortkomen.”

“Hier ligt ook de fundamentele fout van de schriftgeleerde en de farizeeër. Ze richten zich op de handeling die de wet voorschrift (…).” “We moeten erop gericht zijn het natuurlijke leven van onze ziel (AG: onze identiteit) te veranderen, want ons gedrag zal dan op een natuurlijke wijze en gemakkelijk volgen. Andersom werkt het niet.” Tot zover Willard.

Het belang van die volgorde van identiteit naar gedrag (en dus niet van gedrag naar identiteit) wordt ook door Arie in zijn boek onderstreept en uitgewerkt. Arie maakt via een model duidelijk hoe de persoonlijkheid van een mens gezien kan worden. Hij beschrijft de persoonlijkheid met behulp van vier bouwstenen: je gedrag, je talenten, je drijfveren en je identiteit. Die bouwstenen tekent hij vervolgens als een trap, met traptreden. De bovenste trede is ‘identiteit’, de volgende trede ‘drijfveren’, daarna ‘talenten’ en de onderste trede is ‘gedrag’.

Arie geeft aan dat hij de vorm van een trap gekozen heeft omdat er een ‘onderlinge hiërarchie’ of volgorde is tussen de verschillende treden. Hij schrijft dan: “Dat betekent: als je op een hogere tree iets verandert, heeft dat effect op de treden eronder.” “Want als je iets aan jezelf wilt veranderen, moet je ook bovenaan beginnen, bij je identiteit.” “Andersom werkt het niet.” Om met die laatste zin maar weer eens een citaat van Willard aan te halen.

Het boek ‘Leven na de genadeklap’ is dus te beschouwen als een nadere uitwerking of toelichting op wat Willard beschrijft in zijn boek ‘Gods geheime plan’ naar aanleiding van de Bergrede. Zo verduidelijkt het ene boek wat in het andere boek beperkt of op een andere manier beschreven is. Mooi en verrijkend om de inhoud van boeken met elkaar te vergelijken.