Emotionele competentie

 Je kunt je vatbaarheid voor ziekte en het stimuleren van genezing beïnvloeden. Gabor Maté schrijft daarover in zijn laatste hoofdstuk (p. 289 ev.) van zijn boek Wanneer je lichaam nee zegt. Hij noemt zeven elementen van genezing die je helpen bij het ontwikkelen van je emotionele competentie.

“Emotionele competentie is het vermogen om op een verantwoorde manier in verhouding tot onze omgeving te staan, zonder een slachtofferrol aan te nemen en zonder onszelf te schaden. Dat is het noodzakelijke innerlijke fundament voor het kunnen omgaan met de onvermijdelijke spanningen in het leven” (p.294).

Dit zijn de zeven elementen:

1. Acceptatie: de bereidheid om te erkennen en te accepteren hoe de dingen zijn.
2. Bewustzijn: “het oppikken van authentieke emotionele signalen’; het onder ogen zien van de emotionele waarheid over ons leven; de tekenen van stress in ons lichaam herkennen.
3. Boosheid: het gaat hier over de onderdrukking van boosheid. Dat betekent niet dat we moeten kiezen voor een ongebreidelde uiting (ontlading) van onze boosheid. “Onderdrukking en ontlading zijn dus twee kanten van dezelfde medaille. Ze zijn allebei gerelateerd aan angst en bezorgdheid, waardoor ze allebei psychologische stressresponsen in gang zetten, (…)” (p.303). Boosheid “is eerst en vooral een fysiologisch proces dat ervaren dient te worden. Ten tweede heeft boosheid een cognitieve waarde, omdat ze ons essentiële informatie geeft” (p.305). Het gaat om gezonde boosheid: een bekrachtiging (je voelt “een krachtige stroomstoot door je systeem” gaan) en een ontspanning (je angst verdwijnt). “Gezonde boosheid betekent dat de persoon in kwestie de leiding heeft, niet de ongebreidelde emotie” (p.305). Boosheid respecteert grenzen.
4. Autonomie: is de ontwikkeling van een innerlijke ruimte van waaruit we zelf de controle over ons leven hebben (p.309). Mensen die het grootste risico lopen om waarschijnlijk ziek te worden zijn degenen “wier persoonlijke grenzen het vaakst zijn geschonden voordat ze een autonoom zelfbeeld konden ontwikkelen” (p.307).
5. Hechting: “vormt onze verbinding met de wereld om ons heen” (p.309). In onze vroegste hechtingsrelaties hebben we geleerd om boosheid te ervaren of om te onderdrukken. In onze (hechtings)relaties hebben we “ons gevoel van autonomie ontwikkeld of de aantasting ervan ervaren” (p.309). En: “verbinding is ook van vitaal belang voor genezing” (p.309). 
6. Assertiviteit: “de verklaring aan onszelf en de wereld om ons heen dat we bestaan en dat we zijn wie we zijn” (p.311). 
7. Bekrachtiging: “Als we bekrachtigend spreken, verklaren we iets op een positieve manier. We bewegen dan in de richting van iets waardevols” (p.312). Maté onderscheidt daarbij twee basiswaarden: 1. ons creatieve zelf; 2. het universum zelf (onze verbinding met al wat is).

Er zit een zekere volgordelijkheid in deze zeven elementen: “Na acceptatie en bewustzijn, na het ervaren van boosheid en de ontwikkeling van onze autonomie, en na het erkennen van onze behoefte aan gehechtheid en het bewust zoeken naar contact, komt assertiviteit” en bekrachtiging (p.311).

Bij het lezen over het element bewustzijn moest ik denken aan wat Covey schrijft over zelfbewustzijn. Zelfbewustzijn speelt een belangrijke rol in de eerste eigenschap Wees proactief. “Door ons zelfbewustzijn en ons geweten kunnen we inzicht krijgen in onze tekortkomingen. We kunnen er iets aan doen. We kunnen onze talenten ontwikkelen en dingen veranderen of uit ons leven bannen. We kunnen een beroep doen op ons voorstellingsvermogen en onze afhankelijke wil om dat besef te cultiveren (…). Zo krijg je krijg je de kracht om je leven werkelijk inhoud te geven.”

Ik heb al veel geschreven over autonomie (en zelfdifferentiatie en zijnsloyaliteit). In dit boek wordt hier een dimensie aan toegevoegd: “’Grenzen en autonomie zijn essentieel voor onze gezondheid (…)” (p.308).

Deze blog sluit ik af met de twee laatste zinnen uit het boek van Maté: “Gezondheid berust op drie pijlers: het lichaam, de psyche en spirituele verbinding. Als je een of meer van deze drie pijlers negeert, vraag je om onbalans en on-gemak die tot ziekte kunnen leiden” (p.313).