Denken in systeem (2)

Mijn vorige blog bevat een samenvatting van hoofdstuk 1 uit het boek van Donella Meadows genaamd Denken in systemen – een handleiding. In deze blog geef ik een samenvatting van de andere hoofdstukken, zodat er een volledig beeld van het boek ontstaat. 

Hoofdstuk 2
De schrijfster laat ons kennismaken met een ‘systeemdierentuin’: een aantal ‘alledaagse, simpele maar belangrijke voorbeelden van systemen, (..), die ter illustratie dienen bij veel algemene principes van complexe systemen’. 

Hoofdstuk 3 en 4
Aan de hand van een aantal specifieke voorbeelden van systemen zet ze vervolgens een stap terug en gaat ze dieper in op de vraag hoe en ‘waarom systemen zo wonderbaarlijk mooi werken, en waarom ze ons vaak weten te verbazen en verwarren’. 

Hoofdstuk 5
“We noemen de systeemstructuren die voor zo’n typisch problematisch gedragspatroon zorgen archetypes.” Meadows noemt deze archetypes ‘valkuilen’. Maar je kunt aan deze valkuilen ontsnappen. “Vandaar dat ik (AG: Meadows) deze archetypes niet alleen valkuilen noem; ze bieden ook kansen.” Deze archetypes kunnen omgebogen worden ‘naar systemen met een veel wenselijkere uitkomst’. 

Hoofdstuk 6
In dit hoofdstuk gaat het over de knoppen of hendels om daarmee in te grijpen in een systeem. Meadows heeft een lijst opgesteld van plekken in een systeem waar je volgens haar kunt ingrijpen. Ze heeft ze genummerd van 12 tot 1 in volgorde van toenemende effectiviteit. 

Hoofdstuk 7
De schrijfster sluit haar boek af ‘met de grootste lessen van allemaal, wijsheden waar de meeste systeemdenkers die ik (AG: Meadows) ken het over eens zijn’. “Het zijn gedragsmatige gevolgen van een wereldbeeld gestoeld op ideeën als feedback, non-lineariteit en de eigen verantwoordelijkheid die systemen hebben voor hun gedrag.” Het is een lijst met 15 ‘richtlijnen om in een systeemwereld te leven’. 

Overigen
Het boek is verrijkt met diverse bijlagen zoals een verklarende woordenlijst en een samenvatting van systeemprincipes. Het is heel gestructureerd van opzet en het zeker waard om te lezen en er kennis van te nemen.