Arjan's blog

In het ND van zaterdag 19 juni staat een column van Gerard de Korte: ‘Oecumene van het hart’. Hij schrijft in zijn column over een dialoog “over de snelle veranderingen in kerk en samenleving”. En over het worstelen met de vraag “hoe wij de rijkdom van Schrift en traditie kunnen doorgeven aan de nieuwe generaties”. Vervolgens schrijft hij het volgende: “In dat kader is het ontzettend belangrijk te laten zien dat de verbondenheid met Christus ook werkelijk het verschil maakt. Het is eigenlijk de vraag naar levensheiliging, naar werkelijk christelijk leven. Zien mensen nog aan onze wijze van leven dat wij van Christus zijn? Alleen als wij als christenen in daad en woord de relevantie van ons geloof in beeld brengen, zullen nieuwe mensen met ons mee willen gaan doen.” Ook Troost schrijft in ‘Spiritualiteit van ontvankelijkheid’ over dit onderwerp. Over het laten zien van een verbondenheid met Christus. Over levensheiliging . Over de relevantie van het geloof in beeld brengen. Hij ze...

Ik woonde deze week de diploma-uitreiking van mijn dochter bij. Aan het eind van die ceremonie vertelde Sjoerd Wijma een verhaal. Een verhaal over studenten die aan het eind van een aantal dagen survival de neiging hadden met een kromme rug en gebogen hoofd naar de punten van hun schoenen te kijken en voort te sjokken. Hierdoor werd hun blikveld heel beperkt tot alleen dat hele kleine stukje wereld om hun heen. Ze zagen hoogstens een schaduw van wat kwam. Juist door rechtop te lopen en vooruit te kijken ontstond er ruimte, een weidse blik, perspectief. Sjoerd vroeg aan de studenten (en de aanwezigen) zich dit beeld te herinneren als ze dreigen vast te lopen in zichzelf. Hij verwees daarbij naar Hebreeën 12 : 2 . Op het richten van je blik op Jezus. Ik was die dag begonnen met het lezen van Kol. 2 : 6 - 3 : 4 . Daar staat o.a. dit: “Als u nu met Christus uit de dood bent opgewekt, streef dan naar wat boven is, waar Christus zit aan de rechterhand van God. Richt u op wat boven is, ...

Philip Troost schrijft in ‘ Spiritualiteit van ontvankelijkheid ’ over het mannelijk én vrouwelijk zijn van elk mens. “Van élk mens geldt dat hij of zij Gods beeld vertoont door mannelijk én vrouwelijk te zijn.” De mens is als evenbeeld van God geschapen: mannelijk en vrouwelijk schiep Hij de mensen ( Genesis 1 : 27 ). Het mannelijke en het vrouwelijke zijn volgens Troost “kwaliteiten of eigenschappen die in de mens schuilen”. Troost stelt dat in de traditionele kerken de hang naar meer vrouwelijkheid in het geloof nog vaak als iets negatiefs wordt gezien. “(…) de toonzetting blijft toch vooral die van het wijzen op de gevaarlijke kanten van de gevoelscultuur.” Troost geeft aan dat vanuit de insteek mannelijk en vrouwelijk, in onze cultuur het mannelijke al honderden jaren achtereen domineert. Ik denk dat de kerk daardoor onmiskenbaar is beïnvloed. “In plaats van vrouwelijke aspecten als voelen en ervaren steeds weer als een bedreiging te zien waar we behoedzaam en voorzichtig mee ...

Beïnvloeding vanuit de cultuur kan naast negatieve ook positieve effecten hebben. Vanuit de gevoelscultuur kom ik gemakkelijker tot het inzicht, dat geloof vooral affectief van aard is. Geloven is vooral liefhebben. Het gaat om een liefdesrelatie tussen God en mensen. Die Bijbelse boodschap landt m.i. gemakkelijker bij mensen in een gevoelscultuur. Een culturele context waarin alles relatief gevonden worden, brengt mij wellicht eerder tot het inzicht dat mijn kennen tekortschiet en ik kijk in een wazige spiegel ( 1 Kor. 13 ). Het behoed mij er voor om te gemakkelijk met grote woorden te spreken. De culturele context helpt mij om te komen tot het inzicht dat Gods woord absoluut van aard is, maar ons kennen van dat woord eenzijdig is en beperkt (relatief). De culturele context en de maatschappij waarin wij leven biedt ook kansen voor de kerk. Er is veel vraag naar spiritualiteit. Wie kan beter in dit verlangen voorzien dan de kerk? Juist de kerk moet toch dé vindplaats zijn voor zoek...

Tomlin ziet de cultuur en de geest van die cultuur als (potentiële) afgoden. Afgoden die ons proberen te verleiden om voor hen te buigen. Is dat niet wat overdreven? Ik denk het niet. Iedereen wordt beïnvloed vanuit de cultuur waarin we leven. We ademen die cultuur als het ware elke dag in. Van nature is iedereen ontvankelijk voor de invloeden vanuit de cultuur. Daaruit volgt dat ook de kerk wordt beïnvloed door de cultuur. Die beïnvloeding werkt negatief uit als vooral de eenzijdige nadruk vanuit de cultuur de boventoon gaat voeren. Als bijvoorbeeld alles draait om gevoel. Het moet in de kerk gaan om gevoel én verstand, het objectieve én het subjectieve, om het individuele én het gemeenschappelijke, om het relatieve en het absolute. Het gaat mis als we er een tegenstelling van maken en de juiste onderlinge verhouding tussen de begrippen uit het oog verliezen. Als we geen balans kunnen vinden of juist dreigen kwijt te raken tussen bijvoorbeeld gevoel en verstand. Als de invloeden ...

Tomlin schrijft in zijn boek ‘Geestelijk Fit’ ook over ‘cultuur’. “In welke cultuur of tijd de kerk ook leeft, als ze haar cultuur en de geest van die cultuur niet probeert te begrijpen, zal ze zich ermee vermengen. Als de afgoden die haar verleiden om voor hen te buigen niet herkend worden, loopt de kerk het risico van een subtiele nauwelijks merkbare aanbidding van deze goden. In iedere culturele context moet de kerk enerzijds een sterk besef van haar identiteit hebben, en anderzijds een helder bewustzijn van de trends en verleidingen die haar omgeven, wil ze trouw zijn aan haar ware Heer, Jezus Christus. Iedere cultuur zal altijd een mix zijn van goed en kwaad, goedheid van God en bedrieglijke slechtheid.” Culturele invloeden zijn niet (altijd) per definitie slecht of verkeerd. Zo zeggen wij dat wij nu leven in een gevoelscultuur. Gevoel is op zichzelf niet slecht (immoreel). Het is wel verkeerd als we ons alleen maar door gevoel laten leiden. Je kunt met de gevoelscultuur de goed...

Het valt mij op dat de laatste tijd er allerlei boeken en artikelen opduiken die gaan over ‘karaktervorming’ en ‘deugden’. De boeken ‘Geestelijk Fit van Graham Tomlin en ‘ Een robuuste kerk ’ van Stanley Hauerwas zijn daar voorbeelden van. De Reformatie besteedt in nummer 26 van dit jaar aandacht aan ‘Deugden in het basisonderwijs’. Dit naar aanleiding van een symposium over dit onderwerp en de introductie van het boek ‘Doe me een Deugd’. Maar wat is een ‘deugd’? “Een deugd is geen handeling, maar een houding. Handelingen komen voort uit een houding.” Tomlin zegt het zo: “(…) christelijke deugd, bedoelen we een bepaalde levenskwaliteit, die regelmatig uitkomt in verschillende daden. De focus ligt niet op die daden zelf, maar op de levenskwaliteit die deze daden mogelijk maakt.” Je karakter wordt bepaald, gevormd door de houdingen die je hebt ontwikkeld. Bij karaktervorming gaat het om de ontwikkeling van het vermogen om Gods wil te doen zonder daar echt over na te denken. Maar waa...

Ds. Mark van Leeuwen schrijft in de Reformatie [1] over de vrijheid die christenen hebben in Christus. Dit naar aanleiding van de brief aan de Galaten. Christenen zijn gekocht door Jezus Christus en daarom is een christen niet meer een slaaf maar een kind van God. God is niet hun Baas maar hun Vader. Ons probleem is dat wij steeds weer terugvallen in de houding van een slaaf. We leveren onze vrijheid in. Hoe? Van Leeuwen noemt de afgod van de religieuze prestaties. “Je ‘goeie gedrag’ is een afgod geworden (…).” Je inspanningen voor God zijn een doel in zichzelf geworden. Je inzet voor God is belangrijker geworden dan God zelf. “Je hebt iets naast God waarop je je zekerheid bouwt.” Maar hoe ontdek je nu of je last hebt van deze onvrijheid? “Als ik me goed voel bij goede prestaties en somber bij slechte, dan heb ik de zekerheid van Gods liefde afhankelijk gemaakt van mezelf. Dan zijn mijn inspanningen voor God mijn afgod geworden. Ze beheersen mijn leven. Ze bepalen hoe ik denk, hoe...

In mijn blog ‘ Kerk: pas je aan of confronteer ’ ging het om de vraagstelling: moeten we in de kerk de mens naar de mond praten of de confrontatie aangaan? Tomlin staat in zijn boek ‘Geestelijk fit’ bij eenzelfde soort vraag stil: “Moet de kerk de mensen dus geven wat ze willen, of hen laten willen wat ze (AG: de kerk) te geven heeft?” Tomlin behandelt deze vraag vanuit een bepalend kenmerk van de cultuur waarin de kerk vandaag leeft: het consumentisme. “Is het mogelijk dat kerk trouw blijft aan zichzelf en iets aanbiedt wat waardevol is voor de consumenten van de hedendaagse westerse samenlevingen?” Of anders gezegd: kan de kerk tegemoetkomen aan de behoeftes en verlangens van mensen en trouw blijven aan zichzelf? Tomlin legt uit dat “hoewel er gevaren schuilen in een consumentistische mindset , er ten diepste geen tegenstelling bestaat tussen tegemoetkomen aan behoeftes en de waarheid van het evangelie.” “De truc is te onderscheiden tussen ontregelde, zondige verlangens en gescha...

In het ND van zaterdag 29 mei las ik het artikel ‘Botsen over de actuele preek’. In dit artikel wordt verslag gedaan van een spreekbeurt van Prof. Bram van de Beek voor zo’n zeventig predikanten van de Gereformeerde Bond. Volgens het artikel ging de spreekbeurt kort gezegd over: “pas je als kerk niet aan, maar confronteer.” Anders gezegd: “De mens naar de mond praten of de confrontatie aangaan – dat is de keuze op de kansel.” Is die keuze werkelijk zo ‘eenvoudig’? Het artikel vertelt dat Van de Beek nogal wat tegengas kreeg van de hoorders. Zou het dan toch wat ingewikkelder, genuanceerder liggen? Als ik Tim Keller goed begrijp, past hij een andere aanpak toe. Keller zegt ergens in een interview dit: “Contextualisering is die dingen uit het christelijk geloof kiezen die goed aansluiten bij je cultuur en dat brengen op een manier die mensen raakt. Je begint met dingen die mensen graag willen horen (…).” Hij praat de mensen in eerste instantie als het ware naar de mond. Keller vervo...