Geloof overleefde de kerk

Ik heb een boek in mijn kast staan waarvan ik de titel nog altijd intrigerend, spannend vind. Het gaat om een boek van Philip Yancey met de titel Hoe mijn geloof de kerk overleefde. Wat een bijzondere titel! Of is het een rare titel? Geloof en kerk hebben toch alles met elkaar te maken? Geloof is kerk en kerk is toch geloof? Hoe kan geloof dan de kerk overleven? Alsof het twee losstaande grootheden zijn. 

In het eerste hoofdstuk – Herstel van kerkmisbruik legt Yancey uit hoe hij tot deze titel is gekomen. Maar zeker na het lezen van zijn memoires wordt duidelijk dat het bijzonder te noemen is dat Philip zijn geloof heeft behouden, beter gezegd heeft teruggevonden, ondanks alles wat hij meemaakte in de kerk van zijn jeugd, op een bijbelinstituut en elders. 

Yancey groeide op in een ‘fundamentalistische kerk’. Daarnaast had Yancey een =-teken staan tussen geloof in God en de kerk. Geloof en kerk vielen bij hem dus samen. Het laten samenvallen van geloof en kerk zal veelal als consequentie hebben, dat als de kerk tegenvalt je geloof in God ook tegenvalt, onderuitgaat. 

Yancey schrijft dat hij ‘een levenslang proces om kerk en God van elkaar te scheiden’ doormaakte. Niet meer kerk = God. Het zijn geen gelijkwaardige ‘grootheden’. God is God en in de kerk tref je heel veel mensenwerk aan. 

Ik ken mensen die de kerk achter zich hebben gelaten, terwijl ze christen zijn gebleven. In hun leven overleefde het geloof de kerk. De kerk is in hun leven overleden, ter ziele gedragen. De reden is veelal dat mensen in de kerk, andere christenen, hun teleurgesteld en gekwetst hadden. Ik kan daar begrip voor opbrengen, heel goed in meevoelen. 

Ja, de kerk is soms tenhemelschreiend mensenwerk. Wat is er soms een hemelsbreed verschil tussen de christelijke boodschap die in de kerk verteld wordt, en het gedrag van mensen uit diezelfde kerk. Daarnaast kan die christelijke boodschap in de kerk eenzijdig en vervormd doorgegeven worden, zoals dat gebeurde in Philip’s ‘fundamentalistische kerk’. 

Bij mij heeft het geloof in God en de kerk nog steeds een plaats in mijn leven. Zowel geloof als kerk hebben het overleefd. Daarbij is voor mij heel behulpzaam geweest de kerk te zien vanuit twee verschillende dimensies of perspectieven. De kerk is mensenwerk én Gods werk. Kerk en geloof zijn bij mij gescheiden. Die vaak heel menselijke kerk heeft een plekje gekregen in het plan van God met deze wereld. Daarom heeft de kerk een plaats in mijn christelijk geloof. Alleen niet meer de plaats die het ooit had: God = kerk; de kerk als namaakgod.