De memoires van Philip Yancey

Ik las het boek Lichtval – een memoir van Philip Yancey. Het boek kreeg een wat nietszeggende titel mee. Een vertaling van de oorspronkelijke titel: Where The Light Fell: A Memoir. 

Gelukkig geeft de vertaler ons via een noot op pagina 245 een toelichting op de titel: ‘Yancey verwijst met deze titel naar dit citaat; (…).’ Een citaat van Augustinus: ‘”De wereld is een glimlachende plek,” schrijft hij, en God is de largitor ervan, de “royale giftgever”.’ ‘(…) hij (AG: Yancey) wil duidelijk maken dat door het genieten van de goede gaven van God, zoals natuur, muziek, taal, liefde van en voor een vrouw, hij de weg terugvond naar de Gever ervan’. ‘Zijn eerste citaat in dit boek, “Door de zonnestralen te volgen vond ik de zon”, verwijst daar ook naar.’ 

Philip Yancey schreef dus zijn memoires. Met Yancey had ik al eerder kennisgemaakt via zijn boeken als Waar is God goed voor?, Genade, wat een wonder!, Teleurgesteld in God e.a. Waarom schreef hij dit boek? Philip ontdekt als student het geheim dat schuil gaat achter de dood van zijn vader (in een volgende blog kom ik hierop terug). Hij was ongeveer een jaar oud toen zijn vader overleed. Als hij vele jaren later het geheim ontdekt, besluit hij dat hij het op een dag zal onderzoeken en opschrijven. Hij schrijft dat hij heel zijn schrijfcarrière heeft nagedacht over dit boek. Maar ook geaarzeld heeft om in zijn verleden te duiken, ‘wetende dat dit oude wonden zou openrijten en anderen onvermijdelijk zou kwetsen’. In 2007 maakte Yancey een ernstig auto-ongeluk mee waardoor hij op het randje van de dood balanceerde. Hij schrijft: ‘op die dag nam ik het vaste besluit om, als ik het zou overleven, mijn memoires te schrijven’. 

Het is een heel bijzonder boek geworden! Het geeft een inkijkje in het leven van de familie Yancey: een moeder met twee zonen, Marshall en Philip. Het boek kan gelezen worden als een casusbeschrijving door een contextuele (Nagy) of psychosociale bril op te zetten. Wat een destructiviteit en drama speelt zich af in dit gezin. Het boek laat zien hoe relationeel onrecht van generatie op generatie doorgegeven wordt. Het boek laat zien hoe fundamentalistisch geloof resulteert in destructiviteit en ongeloof. Het boek laat zien hoe geloof en psychosociale factoren niet van elkaar gescheiden kunnen worden.

Het boek schetst een beeld van ‘twee broers uit hetzelfde gezin en met dezelfde achtergrond’ die toch zo verschillend terecht zijn gekomen. Marshall, een begaafde jongeman, die ‘zichzelf om de paar jaar opnieuw uitvindt in een poging het verleden te ontvluchten (…)’. In onmin met zijn moeder leeft, niet in staat is relaties in stand te houden, het geloof kwijtraakt en vlucht in seks, drugs en een mislukte zelfmoordpoging. En Philip, die zijn carrière vond in het uitdiepen van het verleden, trouwde met Janet en hun vijftigjarig huwelijksfeest vierden. De relatie met zijn moeder, hoe moeizaam die ook was, wist hij in stand te houden.