De werkelijkheid is meerdimensionaal

Ik schreef al eerder dat McGrath in zijn boek Het raadsel van God – mijn ontdekkingsreis langs wetenschap, geloof & twijfel aandacht vraagt voor de complexiteit van onze wereld. Het is volgens hem “beslist belangrijk dat er een manier gevonden zou worden om de veelsoortige aspecten van complexe werkelijkheden af te bakenen en te behouden”. Dit om reducerende en daardoor vervormde weergave van de werkelijkheid te voorkomen. 

Hij brengt ons vervolgens op het spoor van ‘veelsoortige perspectieven’ (Coulson) en ‘gedifferentieerde kaarten’ (Midgley). “(…) verschillende kaarten voorzagen in verschillende informatie over dezelfde werkelijkheid.” “Als we een totaaloverzicht van dit complexe gebied willen zien, moeten we een manier vinden om al deze gedifferentieerde kaarten op elkaar te leggen, zodat alle informatie getoond en geïntegreerd wordt.” Het in kaart brengen van de complexe werkelijkheid door er vanuit verschillende perspectieven of dimensies naar te kijken en die perspectieven in hun samenhang te beschouwen. 

Deze ‘aanpak’ vind ik terug bij diverse auteurs. Ik noem er hieronder een aantal.

McGrath - geloof en wetenschap
Deze manier van kijken wordt toegepast door McGrath zelf als hij schrijft over de verhouding tussen geloof en wetenschap. Geloof is een andere ‘kaart’ (of perspectief) als wetenschap. De wetenschap brengt in kaart hoe onze wereld werkt. “Geloof brengt in kaart wat de wereld betekent. Deze twee kaarten completeren elkaar. Ze verschaffen een vollediger begrip van de wereld die ze uitbeelden.” 

Nagy - contextuele gedachtegoed
Deze aanpak vind je terug in het contextueel denken. De relationele werkelijkheid wordt in dit gedachtegoed bepaald door vier dimensies: 1. de feiten; 2. persoonlijke psychologie; 3. interactie; 4. relationele ethiek (of intergenerationele familiedynamiek). Het is de verdienste van Nagy dat hij deze vierde dimensie (of ‘perspectief’/‘kaart’) heeft ontdekt en ontwikkeld waardoor er een completer beeld is ontstaan van de complexe relationele werkelijkheid. 

Daarbij wordt niet alleen een vierde dimensies toegevoegd aan de drie andere dimensies. De eerste drie komen door de vierde ook beter uit de verf en worden therapeutisch bruikbaarder voor herstel en heling (Gerrie Reijersen van Buuren in het boek Verbinden met je cliënt). 

Philip Troost - energie
Philip Troost pleit in zijn boek Energie van de Geest voor het niet splitsen van het geestelijk leven en het dagelijks leven (ervaring), maar deze juist in samenhang te beschouwen. Hij onderscheidt in zijn boek vier levensdomeinen: het lichamelijke, het psychische, het sociale en het geestelijke terrein. 

Hij doel van zijn boek is: “De verschillende levensterreinen verwijzen naar elkaar op een manier die iets laat zien van de samenhang van het leven als geheel, zonder dat de eigenheid van elk terrein verloren gaat.” “Het bestuderen van deze onderlinge samenhang levert iets extra’s op. Namelijk een aanvullende blik bij wat we kunnen zien wanneer we een bepaald domein alleen van binnenuit willen begrijpen.” En in die samenhang speelt energie volgens Troost een sleutelrol. 

Elk levensdomein heeft iets eigens, iets unieks en het bekijken van de vier domeinen in hun samenhang levert iets extra’s op. 1 + 1 + 1 +1 = niet 4 maar 5. Een completer beeld van de werkelijkheid. 

Gabor Maté – lichaam en geest | biopsychosociaal model
Maté schrijft in zijn boeken Wanneer je lichaam nee zegt en De mythe van normaal dat het lichaam en de geest niet los van elkaar kunnen worden gezien. Het zijn wel twee te onderscheiden dimensies, maar voor een juist en volledig beeld horen deze twee dimensies onlosmakelijk bij elkaar. Moeten ze in hun samenhang bekeken worden om zo recht te doen aan de werkelijkheid. “Er is geen lichaam dat niet geest is, geen geest die niet het lichaam is.” 

Maté laat ons in zijn boeken kennismaken met een biopsychosociaal geneeskundig model. “Volgens de biopsychosociale zienswijze weerspiegelen iemands biologische aspecten het gehele verleden van zijn of haar organisme, inclusief alle interacties met de omgeving. Hierbij is sprake van een voortdurende uitwisseling van energie waarbij psychologische en sociale factoren net zo belangrijk zijn als fysieke factoren." 

Gezondheid en ziekte wordt bepaald door de samenhang van biologische, psychologische en sociale factoren. Ook hier weer een oproep om de complexe werkelijkheid van de mens (ziekte – gezondheid) niet één dimensionaal, maar meerdimensionaal te beschouwen, waarbij het totaal (van de factoren/dimensies) meer is dan de som van de afzonderlijke factoren of dimensies.  

Conclusie
Het is nuttig en nodig om de te onderscheiden deelgebieden te bestuderen. Wil je de complexiteit van de werkelijkheid echter recht doen, dan zal je die werkelijkheid meerdimensionaal moeten bekijken. Het beschouwen van die dimensies in hun samenhang levert daarnaast ook een synergie-effect op: het geheel is meer dan de som der delen.