Transformatie bij Benner en Bommerez

Ik las Liefde & Overgave – het hart van christelijke spiritualiteit van David G. Benner (1). In dit boekje komt het onderwerp transformatie voorbij. Ook Jan Bommerez (2) behandelt het onderwerp transformatie o.a. in zijn boek Kun je een rups leren vliegen? Benner kiest een christelijk, psychospiritueel perspectief om te kijken naar transformatie en Bommerez een meer bedrijfsmatige of organisatorische, psychosociale invalshoek. Ik vroeg mij af: in hoeverre komen deze verschillende perspectieven bij elkaar? Zijn er overeenkomsten of sluiten deze verschillende dimensies elkaar uit? Er zijn verschillen, maar ik ga in deze blog op zoek naar de overeenkomsten. 

Benner
Benner schrijft in zijn boekje Liefde & overgave het volgende over transformatie: “Transformatie is een groot concept, niet alleen een groot woord. Het is verandering op grote schaal, groter dan de meesten van ons vanuit persoonlijke ervaring kennen. Het is typerend voor onze ervaringen van persoonlijke verandering dat ze beperkt zijn tot kleine verschuivingen die vooral achteraf zichtbaar zijn.” (…) “Maar ofschoon dit soort veranderingen belangrijk is, vallen ze in het niet vergeleken met het concept van transformatie.” (…) “Dus anders dan de boodschap van zelfverbetering-goeroes die ons de kleine beetjes extra hulp bieden die wij denken nodig te hebben om onze persoonlijke renovatieprojecten af te ronden, is het aanbod van Jezus overvloedig leven gebaseerd op sterven en wedergeboorte. Verandering kan niet radicaler worden!” 

“Christelijke transformatie neemt geen genoegen met kosmetische aanpassingen. Het bestaat uit opnieuw geboren worden, herschapen in de persoon zoals we vanaf de eeuwigheid bestemd zijn.” 

“Christelijke bekering (AG: een van de stappen op de christelijke reis van transformatie) is het meest radicale veranderingsproces in de menselijke geschiedenis. Het is zoveel meer dan louter een verandering van de externe dingen van ons leven, het is de her-modellering van ons totale wezen. De schaal van de transformatie doet zelfs de meest extravagante claims van de therapeutische psychologie verbleken.” 

Bommerez
En nu Bommerez in Kun je een rups leren vliegen?: “Hier is het nieuwe paradigma dat we voorstellen: we zijn toe aan iets veel radicalers dan verandering. We zijn toe aan transformatie.” (…). “Het verschil tussen verandering en transformatie kan op verschillende manieren worden aangegeven. Het voornaamste onderscheid is dat verandering zich richt op het aanpakken van een bestaande situatie, terwijl transformatie gaat over een kwantumsprong naar een totaal nieuwe dimensie. Het begrip transformatie kan misschien het gemakkelijkst duidelijk worden gemaakt aan de hand van de metafoor ‘van rups naar vlinder’.” 

“De metamorfose (AG: een ander woord voor transformatie) van rups naar vlinder via het popstadium, is veel ingrijpender dan het afgooien van een oude huid voor een nieuwe huid. Transformatie gaat dus duidelijk over de bevrijding van een vaak verbluffend potentieel. Het is een sprong naar een totaal andere orde van grootte. Denk maar aan de transmutatie van eikel tot eik, van larve tot insect, van bevruchte eicel tot embryo, van water tot ijs.” 

“Verandering is een oorzaak-gevolg-proces. Transformatie daarentegen is een meerdimensionaal, organisch proces dat op geen enkele manier in rechtlijnige oorzaak-gevolgformules te vatten is. Het gaat bij transformatie over veel factoren die buiten het bereik van het rationele verstand liggen. Transformatie heeft altijd iets wonderbaarlijks en mysterieus: hoe een rups een vlinder wordt, gaat ons verstand te boven.:  (…). “Wie niet gelooft in een wonderbaarlijke dimensie van het leven en van iedere mens afzonderlijk, kan nooit voeling krijgen met het onderwerp ‘transformatie’.” 

“En dat is exact waar onze transformatie over gaat; over het ontdekken van onze ware identiteit, ons echte potentieel. Als je uit een mens wordt geboren, ben je ook een mens. Als je uit de Liefde wordt geboren, ben je ook Liefde… .” 

“Transformatie is een soort wedergeboorte. Transformatie is verwant met transcendentie.” (…). “Om als mens een transformatie mee te maken, dien je jezelf te richten op iets wat (veel) groter is dan jezelf. Egocentrisme en transformatie sluiten elkaar onverbiddelijk uit. Voor ons mensen bestaat het transformatieproces in het transcenderen van wat we klassiek het ‘ego’ noemen.” 

“Dát is exact hoe voor de mens de vorm verspringt van  ‘rups naar vlinder’. Je wordt als het ware herboren (AG: wedergeboren) met een totaal ander identiteitsbesef, dat veel verder reikt dan het doorsnee ‘Ik ben Pietje’.” 

“Transformatie daarentegen (AG: in tegenstelling tot ‘reformeren’ of veranderingsprocessen) is een meer dimensioneel, niet rechtlijnig proces en er wordt ook op geen enkele manier gebruikgemaakt van macht. Transformatie volgt niet uit ‘doen’, maar uit ‘zijn’. Transformatie gebeurt niet door mijn macht, maar door het opwekken van de zijnskracht. Met meer dimensioneel bedoelen we dat er veel meer verandert dan alleen maar individueel gedrag. Het is veeleer een proces dat de hele mens omvat: verstand, hart, ziel, lichaam en allerlei relaties tot het geheel.” 

Tenslotte
Ik lees onder meer de volgende overeenkomsten tussen beide schrijvers:

• Transformatie is niet zomaar een verandering, nee het is een verandering op grote schaal en radicaal. Het is een reuzensprong.
• Transformatie is (een soort) wedergeboorte: je wordt herboren of opnieuw geboren. Het is niet een rups die vleugels krijgt, maar een complete nieuwe verschijningsvorm: een vlinder.
• Transformatie heeft iets wonderlijks, mysterieus en is niet met het verstand te bevatten. Zonder geloof in de wonderbaarlijke dimensie van het leven, krijg je nooit voeling met transformatie. Benner kleurt die ‘wonderbaarlijke dimensie’ in: het gaat over het aanbod van Jezus overvloedig leven, dat gebaseerd is op sterven en wedergeboorte.
• Bij transformatie gaat het over het overwinnen van je egocentrisme en het overstijgen van je ego, je (onechte) ik. Je bent meer dan (de identificatie met) je verstand. Geen transformatie zonder je hart.
• Transformatie betekent dat je als het ware opnieuw geboren wordt met een totaal ander identiteitsbesef. Je onechte ik wordt ingewisseld voor je echte ik.
• Daarmee volgt transformatie niet uit je daden (‘doen’), maar uit je zijn, je identiteit. Transformatie is niet zo zeer een verandering van gedrag, maar allereerst een proces dat de hele mens omvat: verstand, hart, ziel, lichaam. Verandering van gedrag leidt niet tot transformatie. Transformatie leidt tot een verandering van gedrag.

En ik vraag mij opnieuw af: peil ik nu werkelijk de hoogte, breedte en diepte van transformatie (en christelijke wedergeboorte)? 

(1) Benner is emeritus professor psychologie en spiritualiteit. David G. Benner is een Canadese dieptepsycholoog, auteur en wijsheidsleraar. Hij is geboren op 9 februari 1947 en heeft een uitgebreide carrière gehad waarin hij zich heeft gericht op de kruising van psychologie en spiritualiteit. 

(2) Jan Bommerez is een Vlaamse auteur die bekend staat om zijn werk op het gebied van persoonlijke ontwikkeling en transformatieprocessen. Hij is geboren in Vlaanderen, maar woont sinds 1995 in Californië, Verenigde Staten. Bommerez heeft een achtergrond in bedrijfseconomie met een focus op Human Resource Management (HRM) en is sinds 1978 actief in het geven van trainingen en opleidingen. Zijn werk richt zich vooral op de thema’s flow, transformatie en loslaten, waarbij hij streeft naar het bevrijden van ons ware potentieel door het loslaten van wat of wie we niet zijn.