Met wilskracht red je het niet!

Iemand deelde aan het begin van dit jaar zijn goede voornemens voor 2025 met mij. Mooi dat iemand goede voornemens heeft! Zeker als die tot stand komen via eerlijke zelfreflectie. De goede voornemens riepen bij mij wel een vraag op: hoe ga je goede voornemens nu werkelijkheid laten worden? Is het een kwestie van wilskracht? En zo niet, hoe kunnen die voornemens dan wel concreet gemaakt worden?

Wilskracht volgens Comer
De vraag of het een kwestie van wilskracht is, komt ook aan de orde in het boek De weg volgen van John Mark Comer. Het noemt het daarin een ineffectieve veranderstrategie. “We kennen allemaal de statistieken: eind januari is tachtig procent van alle goede voornemens mislukt.” Niet dat wilskracht verkeerd is of onbelangrijk (in tegendeel), maar het werkt gewoon niet zo goed volgens Comer.

“(…) binnen in jou en overal om je heen leven sterkte krachten, die gehakt maken van jouw wilskracht: denk aan diepgewortelde zondige gewoonten die in de familie zitten, aan de automatismen van je lichaam en aan elke vorm van trauma, verslaving of angst.” 

Maar hoe kunnen voornemens dan wel werkelijkheid worden? “Je moet innerlijk transformeren, ‘in het hart’ zoals Jezus het noemde.” 

Wilskracht bij Schwartz
Wilskracht komt ook aan de orde in het boek Alle delen welkom van Richard C. Schwartz. Allereerst schrijft hij dit over wilskracht: “De westerse cultuur is doortrokken van de nadruk op wilskracht en zelfbeheersing. We denken dat we onze primitieve, impulsieve, zondige geest moeten temmen via wilskracht.” “Het concept van wilskracht heeft daarnaast een historische oorsprong, namelijk in het tijdperk van calvinistische en victoriaanse invloeden, met de christelijke nadruk op het weerstaan van zondige verleiding.” 

We leren volgens Schwartz op jonge leeftijd om onze rebelse delen te beschamen en te onderdrukken. “We worstelen met die delen tot ze zich overgeven.” Alleen via beschamen, onderdrukken en worstelen dwing je geen beter gedrag af. Delen komen in verzet als ze beschaamd of verbannen worden. “En doordat de verbannen (…) delen elke tijdelijke zwakte aangrijpen om opnieuw door te breken en het heft in handen te nemen moeten we voortdurend op onze hoede zijn bij mensen of situaties die dergelijke delen zouden kunnen triggeren.” 

Delen dragen volgens Schwartz extreme overtuigingen en emoties met zich mee, die hun gevoelens en handelingen bepalen. Deze gevoelens of overtuigingen (…) noemt hij lasten. Als een deel verlost wordt van zijn lasten, ‘transformeert zo’n deel onmiddellijk naar zijn oorspronkelijke, waardevolle toestand’. IFS (Internal Family Systems) kent duidelijke stappen om hulp te bieden aan belaste delen. Zo helen en veranderen deze delen (en de mensen van wie ze deel uitmaken). 

IFS ziet de oplossing dus niet liggen in wilskracht en zelfdiscipline, maar in heling en transformatie via realisatie van deze vier doelen: “(1) delen uit hun rol bevrijden en naar hun natuurlijke toestand laten terugkeren, (2) vertrouwen in het Zelf herstellen, (3) harmonie aanbrengen in het innerlijke systeem en (4) Zelf-geleid worden”.