Wat raar: iemand heeft een andere mening!

Ik hoor wel eens mensen verzuchten dat ze niet begrijpen waarom anderen een andere mening hebben dan zij. Hoe is het toch mogelijk? Om zicht te krijgen op iemands gedachten (denken), heb je communicatie (spreken, schrijven) nodig. Als je vanuit dit perspectief De zeven eigenschappen voor succes in je leven van Stephen Covey leest, dan kom je veel oorzaken op het spoor waardoor anderen een andere mening kunnen hebben.

Paradigma
Ik schreef al eerder dat mensen hun weg door het leven zoeken met behulp van allerlei kaarten in ons hoofd (paradigma’s). “Al onze ervaringen interpreteren we aan de hand van deze kaarten. We vragen ons niet af of ze wel kloppen; we zijn ons er vaak niet eens van bewust dat we ze gebruiken. We gaan er domweg van uit dat de dingen die we zien reëel zijn, dan wel zouden moeten zijn.” Paradigma’s zijn de lens waardoor we naar de wereld kijken. Anders gezegd: we kijken allemaal met onze eigen bril (paradigma’s) naar de wereld en kunnen dus ook andere dingen zien. Ons gedrag, ons denken, ons zien, ons luisteren, ons spreken wordt beïnvloed door onze paradigma’s.

Zelfbewustzijn
Je zelfbewustzijn stelt je in staat om afstand te nemen en te onderzoeken hoe je naar je omgeving maar ook naar jezelf kijkt. Met je zelfbewustzijn kun je je gedrag onderzoeken. Kun je zien wat voor paradigma’s je hanteert. “Als je niet weet hoe je jezelf (en anderen) ziet, kun je ook niet begrijpen hoe anderen zichzelf en hun omgeving zien. Onbewust projecteer je je bedoelingen op hun gedrag en beschouw je jezelf als objectief.” Daarnaast kan jouw kijk op jezelf mogelijk ontleent worden aan een ‘sociale spiegel’: “het gangbare sociale paradigma en de meningen van de mensen om je heen”. De mate van zelfbewustzijn is van invloed op je denken, je spreken en schrijven.

Proactief of reactief (eigenschap 1)
Het maakt nogal een verschil of jij proactieve taal gebruikt of reactieve taal. In je spreken komt tot uitdrukking of je proactief of reactief bent. “Reactieve mensen (i.t.t. proactieve mensen) worden sterk beïnvloed door hun omstandigheden.” “Reactieve mensen worden sterk beïnvloed door hun sociale omgeving, het ‘sociale weer’.” Deze beïnvloeding heeft z’n effecten op je denken en je communicatie.

Centrum (eigenschap 2)
“Ieder mens heeft een centrum, al zien we dat vaak zelf niet. We zien meestal ook niet wat eruit voortvloeit en hoe dat van invloed is op elk aspect van ons leven.” Je centrum staat voor je basis of kernparadigma’s. Dat wat centraal staat in je leven. Covey noemt als voorbeelden: de huwelijkspartner, het gezin, geld, bezit, genot, vriendschap/vijandschap, de kerk, het ‘ik’. Covey werkt een voorbeeld in zijn boek uit om tot uitdrukking te brengen hoe wezenlijk de verschillende centra van invloed zijn op je gedrag. “Ze hebben hun weerslag op je motieven, op wat je dagelijks doet (of vaker nog, waar je op reageert) en op je interpretatie van wat er gebeurt.” Een andere interpretatie kan tot een andere mening leiden.

Linker- en rechterhersenhelft (eigenschap 2)
“De linkerhersenhelft is meer logisch/verbaal ingesteld en de rechterhersenhelft meer intuïtief/creatief. Bij vrijwel iedereen is één hersenhelft dominant, ondanks dat je beide hersenhelften gebruikt. Daar komt bij dat “in onze cultuur de linkerhersenhelft dominant is”. “Afhankelijk van de dominantie van je linker- of rechterhersenhelft zie je de dingen anders.”

Overwinning op jezelf (eigenschappen 1, 2 en 3)
De overwinning op jezelf, de mate waarin je persoonlijk autonoom bent, gaat vooraf aan overwinningen met je omgeving (wederzijds afhankelijkheid). “Hoe meer greep je hebt op jezelf, hoe breder de basis van je relaties met anderen.” De mate van persoonlijke autonomie is van invloed op je interactiepatronen, op je communicatie met anderen, op hoe je over jezelf denkt, etc.

Menselijke interactie (eigenschap 4)
Covey schrijft over de “filosofie van de menselijke interactie”. Deze deelt hij op in zes paradigma’s van menselijke interactie. Bij de win-win paradigma noteert hij dit: “De meeste mensen denken in tegenstellingen: sterk en zwak, hard en zacht, winnen en verliezen. Maar deze manier van denken is fundamenteel onjuist.” Het maakt dus nogal een verschil of je win-win filosofie nastreeft of niet. Of je een manier van denken toepast die gebaseerd is op denken-in-tegenstellingen of niet.

Eerst begrijpen …. (eigenschap 5)
In het boek lezen we een beschrijving over de wijze waarop de meeste mensen luisteren: “De meeste mensen luisteren niet met de bedoeling om iemand te begrijpen; ze luisteren om antwoord te kunnen geven. Ze zijn zelf aan het woord of bereiden zich daarop voor. Ze filteren alles door hun eigen paradigma’s.” “Ze projecteren hun eigen film op het leven van iemand anders. Ze dringen iedereen met wie ze in contact komen hun eigen bril op.” “We gaan uit van ons eigen grote gelijk.” ‘Eerst begrijpen… dan begrepen worden’ ziet Covey als de oplossing hoe we de beperkingen van onze eigen waarneming overwinnen kunnen.

Synergie (eigenschap 6)
Volgens Covey is de essentie van synergie de onderlinge verschillen – in psychologische zin – op waarde weten te schatten. “Om dit te kunnen moet je beseffen dat mensen de wereld niet zien zoals hij is, maar zoals ze zelf zijn.” “Is het dan logisch dat twee mensen van mening kunnen verschillen en toch allebei gelijk kunnen hebben? Dat is niet logisch, maar psychologisch wel mogelijk.” Twee mensen zien hetzelfde feit, maar ze interpreteren die anders, omdat ze anders zijn geconditioneerd.

Tenslotte
Als je al deze potentiële belemmeringen, die ons denken, spreken en schrijven beïnvloeden, op je laat inwerken, dan is het voorstelbaar dat mensen anders denken en andere meningen en overtuigingen er op nahouden. Die verschillen kan je zelfs als waardevol zien en ervaren (synergie)! Anders denken kan je juist aanzetten om empathisch te luisteren (eerst begrijpen …) en jezelf te ‘oefenen’ in zelfbewustzijn. Dan onderzoek je je eigen paradigma’s. Dan ligt de focus niet bij de ander (die mogelijk anders denkt), maar bij jezelf. Dan luister je naar de taal die je gebruikt (proactief of reactief). En vraag je jezelf af in hoeverre je jezelf al hebt overwonnen (persoonlijke autonomie).