Het psychosociale effect van rechtvaardiging door geloof

Op de dag dat ik deze blog schreef, pakte ik het boek Het raadsel van God van Alister McGrath om verder te lezen. Ik kwam al snel iets tegen dat mij opviel: McGrath haalt ‘de christelijke leer van de rechtvaardiging door geloof’ erbij. Het onderwerp dus waar de hiervoor genoemde blog over gaat. Maar, laat mij bij het begin beginnen. 

McGrath schrijft in genoemd boek over zijn zoektocht van atheïsme naar christendom. In het Voorwoord vertelt hij over ‘hoe een rusteloze, vrijdenkende anarchist met de wetenschap als grote liefde, een onmodieuze maar heel vervullende, rationele en veerkrachtige visie op de wereld ontwikkelde’. ‘Die visie bleek het christendom te heten en in dit boek vertel ik mijn verhaal.’ 

Atheïsme: In hoofdstuk 18 schrijft hij over zijn jaren als natuurkundestudent. Het zegt over de periode dit: ‘Ik was in die periode mentaal arrogant en als persoon onzeker, en ik hanteerde deze twee problemen door me achter de intellectuele progressieve beweging van die tijd te scharen. (…). Met deze strategie vervulde ik mijn behoefte aan sociale acceptatie, te worden gezien als iemand die bij een intelligent-culturele elite behoorde en te delen in de glorie die daarvan afstraalde.’ Hij schrijft over zijn omgang met studenten als, dat ‘was ten diepste een schreeuw om gezien en geaccepteerd te worden in een oudere vriendengroep’. Mentaal arrogant, als persoon onzeker, behoefte aan sociale acceptatie, een schreeuw om gezien en geaccepteerd te worden. 

Christendom: En dan het gedeelte dat mij opviel; daar zegt McGrath het volgende over zichzelf: ‘Mijn ja tegen het christendom maakte een eind aan mijn narcistische hunkering naar bevestiging en aanvaarding, (…). De christelijke leer van rechtvaardiging door geloof, (…), repte van aanvaarding door God als basis voor waarachtig zelfrespect. Ik hoefde niets te presteren om geliefd te worden. Ik hoefde alleen maar te accepteren dat ik waardevol was voor God, en daarom kon ik verder met mijn leven zonder voortdurende geruststelling nodig te hebben.’ 

Wat bijzonder dat het werkelijk verstaan van de christelijke rechtvaardiging door geloof dit effect kan hebben. Het is een voorbeeld hoe geloof/spiritualiteit kan doorwerken op psychosociaal niveau. 

Het verband tussen geloof (rechtvaardiging door geloof) en hoe je psychosociaal in het leven staat, wordt ook door Keller gelegd. ‘Het evangelie (AG: zie voor de kern van het evangelie deze blog) creëert een heel nieuw zelfbeeld (…).’ En hij schrijft n.a.v. Galaten 5 : 26 over ‘eigenwaan’ als ‘een diep gevoel van onzekerheid, de waarneming dat we niet op een voetstuk staan, met als gevolg dat we er behoefte aan hebben om onszelf en anderen te laten zien wat we waard zijn’. ‘Als we last hebben van eigenwaan – (…) – dan moeten we onze eer, ons gevoel van eigenwaarde, baseren op wie we zijn in en door Christus.’