n.a.v. Goede Vrijdag

Ik las Goede Vrijdag – de dag dat de revolutie begon van Tom Wright. In het boek komt veel aan de orde, maar in deze blog beperk ik mij tot één onderwerp; dat wat Wright schrijft over afgoderij en zonde.

Afgoderij
Wat is afgoderij? “’Afgoderij’ omvat uiteraard veel meer dan het maken en aanbidden van fysieke beelden. Het doet zich telkens voor wanneer we iets in de geschapen orde boven de Schepper stellen. Wanneer mensen een deel van de schepping of een kracht binnen de schepping vereren, geven ze hun macht weg aan die aspecten van de geschapen orde, die dan over hen gaan regeren.” 

Als ik nadenk over afgoderij moet ik denken aan het boek Namaakgoden van Tim Keller. Keller geeft, in dezelfde lijn als Wright, een beschrijving, definitie van afgoden en afgoderij. Keller schrijft heel gedetailleerd over afgoden of namaakgoden. Hij deelt ze in in categorieën en schrijft over een afgoderijsysteem. Afgoderij kent allerlei vormen en daarnaast beïnvloeden de verschillende afgoden elkaar ook nog eens. 

Zonde
Wat is zonde? ‘Zonde’ is “dat het doel van echte menselijkheid wordt gemist (…) door de verering van afgoden in plaats van de ware God.” ‘Zonde’ is “een niet te missen symptoom van een dieper probleem (…).” “Het probleem is

• dat mensen gemaakt zijn voor een bepaalde roeping, die ze verworpen hebben;
• dat deze verwerping betekent dat zij zich afwenden van God om afgoden te vereren;
• dat ze bijgevolg aan die afgoden – ‘krachten in de schepping’- een macht over mensen en de wereld geven die rechtens toekwam aan de ware mens;
• en dat dit leidt tot slavernij, die uiteindelijk de heerschappij is van de dood, het bederf en de verwoesting van de goede wereld die de Schepper maakt.”

Zonde is een symptoom van een dieper liggend probleem, namelijk afgoderij. Alleen vechten tegen de zonde is dus symptoombestrijding, gaat voorbij aan de oorzaak van de zonde. Gaat voorbij aan de drijfveer van zonde: afgoderij. Vechten tegen de zonde is dus weinig effectief als afgoderij daarbij buiten beeld blijft. 

Zonde betekent volgens Wright je ‘doel missen’. Mensen werden gemaakt met als bedoeling om ‘beelddragers’ te zijn. Zonde is “een onvolledig functioneren van mensen als God-weerspiegelende wezens”. Wil je als mens echt authentiek zijn, dan moet je weer terug naar de bedoeling die God had (en heeft) met de mens. Dan moet je op Jezus (beeld van God) gaan lijken.

Oplossing: Jezus
Zowel bij Wright als ook bij Keller is Jezus “het ultieme antwoord op het probleem van de afgoderij”. Keller beschrijft uitgebreid hoe dit in zijn werk gaat. De oplossing is het zoeken naar onze namaakgoden en deze te vervangen voor Jezus. Als je de afgod uit de grond trekt maar nalaat om de liefde van Christus in zijn plaats te ‘planten’, dan groeit de afgod weer aan.” “Je moet Christus meer liefhebben, zoveel meer dat je geen slaaf van je bindingen meer bent.” Keller tekent daarbij aan dat het niet genoeg is dat wij deze waarheid slechts verstandelijk geloven, maar deze waarheid moet je hart raken. 

Wright schrijft dat Jezus aan het kruis de overwinning behaalde op alle machten die mensen gevangen houden. “Wat we vooral weer moeten onderstrepen is dat het hart van die overwinning wordt gevormd door de vergeving van zonden.” “In het Nieuwe Testament is er een nauwe samenhang tussen ‘vergeving’ en ‘bekering’, en ‘bekering’ betekent niet alleen spijt hebben (…) maar een daadwerkelijke afwending van de afgoden die je vereerde.” Afwenden van de afgoden (zoeken) en je wenden tot God om die te vereren en te aanbidden (vervang). 

Religieus thema – vrijheid
Is het onderwerp van deze blog, afgoderij – zonde, alleen een godsdienstig of religieus thema? Alleen relevant voor religieuze of godsdienstige mensen? Zodra je woorden als ‘afgoderij’ of ‘zonde’ gebruikt, associëren mensen die veelal met religie en godsdienst. Toch is dat niet terecht. Afgoderij – zonde gaat over vrijheid van mensen. Keller schrijft dat afgoderij leidt tot misvorming van gedachten en gevoelens. Hij geeft aan dat afgoderij een verwoestende invloed heeft op relaties, allerlei psychologische problemen kan veroorzaken, leidt tot destructieve keuzes, je een verwrongen zelfbeeld oplevert, etc. Al deze gevolgen van afgoderij zijn vanzelfsprekend niet voorbehouden aan niet-godsdienstige of godsdienstige mensen. Ze raken alle mensen en daarmee is het thema afgoderij – zonde voor iedereen, bewust of onbewust, een relevant thema. 

Hoe nu verder?
Spoor de namaakgoden op in je leven. Dat is zeker geen eenvoudige zaak, maar het is waardevol om hier tijd en energie in te steken. Hier zit voor mij ook een psychosociale kant aan. Juist vanuit psychosociaal perspectief zijn namaakgoden als perfectionisme, emotionele afhankelijkheid, destructieve keuzes, overlevingsmechanismen, etc. op te sporen.  

Daarnaast: vergeet even alle vooroordelen en karikaturen over de kerk en het geloof en vergeet even alle ‘ballast’ die je mogelijk in de kerk hebt meegekregen en stel je dan de vraag: zou je op Jezus willen lijken? Ken je hem niet echt? Verdiep je in zijn leven en stel je dan opnieuw diezelfde vraag: zou ik op de Godmens Jezus willen lijken? Als mens echt authentiek willen zijn? Echt vrij willen zijn?